Hà Nhì là một trong những dân tộc ít người trong 19 dân tộc đang sinh sống tại Điện Biên cho đến nay vẫn đang giữ được những nét văn hóa truyền thống đặc trưng như tiếng nói, tín ngưỡng dân gian, các sinh hoạt văn hóa và đặc biệt là trang phục nữ truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa, chứa đựng những yếu tố lịch sử, giá trị nghệ thuật của đồng bào.
Đối với đồng bào dân tộc Hà Nhì, đến nay họ vẫn giữ được nghề truyền thống khâu vá, thêu thùa, may trang phục riêng cho dân tộc mình. Bộ trang phục nữ truyền thống của dân tộc Hà Nhì cũng khó lẫn với các tộc người khác, việc lựa chọn màu sắc, can ghép họa tiết, hoa văn khéo léo không chỉ thể hiện nhận thức của người Hà Nhì về thế giới, cảnh quan thiên nhiên cũng như tình cảm, ước vọng của đồng bào về cuộc sống tốt đẹp khi mặc. Để làm nên bộ trang phục truyền thống, người phụ nữ Hà Nhì phải mất nhiều thời gian và công sức, mỗi công đoạn đều đòi hỏi phải biết vận dụng nhiều kỹ năng, kỹ xảo một cách thuần thục từ đo, cắt, khâu, thêu thùa và chắp nối các mảnh vải lại với nhau mới có thể tạo nên một bộ trang phục đẹp.
Trang phục nữ Hà Nhì ở tỉnh Điện Biên mang sắc thái văn hóa đặc trưng riêng nổi bật được thể hiện qua sắc màu tươi tắn, nhiều gam vải màu sáng khác nhau trên nền vải chàm đen nhờ những hoa văn ghép vải và những vật trang trí bằng chỉ, vải màu, hạt cườm hay những vật trang trí khác bằng nhựa, kim loại trên áo, khăn, mũi. Trong bộ trang phục nữ truyền thống của đồng bào dân tộc Hà Nhì gồm: Áo dài (Á khò khò mó), Áo ngắn (Á khò khò tư), quần (Hà trùy), khăn (Ù kho ma xi), mũ (Ồtrồ).
Áo dài (Á khò khò mó): được dệt từ sợi của cây bông, nhuộm chàm, kiểu áo xẻ tà, dài qua đầu gối, cổ tròn, cài cúc chéo ngực. Cúc thường được làm bằng bạc, đồng hoặc nhôm, khuy cài được làm bằng vải. Vạt áo bên phải trang trí các băng hoa văn dọc nẹp chéo từ cổ tới nách, thân áo không trang trí, hai cánh tay áo từ bả vai đến ống tay được trang trí nhiều mảnh vải màu sặc sỡ khác nhau. Áo dài được mặc ở trong đời sống thường ngày, lao động sản xuất cũng như trong mỗi dịp ngày lễ hội.
Áo ngắn (Á khò khò tư): Là loại áo ngắn, cổ tròn, cài cúc chéo ngực, không có tay áo. Trước ngực áo được trang trí hoa văn dày đặc bằng phương pháp ghép vải kết hợp với những hạt cườm, hạt nhôm lồi được chắp bắt đầu từ cổ áo theo viền nẹp xuống gấu áo. Dưới cùng là các đồng xu, lục lạc, những mảnh kim loại hình tam giác, hình tròn...Khi di chuyển những vật này sẽ phát ra tiếng kêu vô cùng vui tai, qua đó cũng thể hiện sự phú quý, sung túc của người mang, mặc áo. Áo này mặc ngoài áo dài và được phụ nữ Hà Nhì mặc trong các ngày lễ tết, đám cưới, hội hè.
Quần (Hà trùy): Người phụ nữ Hà Nhì thường làm bằng vải màu đen, được cắt kiểu “chân què”, cạp “lá tọa”, ống quần rộng giúp người phụ nữ dễ vận động, quần không có dây dải rút, dài qua mắt cá chân.
Khăn đội đầu (Ù kho ma xi): Được làm bằng vải nhuộm chàm, hình vuông không trang trí hoa văn, viền khăn và bốn góc khăn được thêu hoa văn hình ô vuông, hình sóng lượn, hình dích dắc. Bốn góc khăn đính 4 tua, mỗi tua khăn là một dây hạt cườm dài khoảng 17-20cm chia làm hai đoạn. Đoạn nối từ các góc khăn đến chỗ chia chùm được xâu những hạt cườm và cuối dây là một chùm quả bông len. Khi đội gấp khăn theo đường chéo để hai tua cườm vắt sang hai bên và buông dài xuống thái dương.
Mũ (Ồ trồ): Được làm bằng miếng vải hình vuông, xung quanh viền mũ trang trí các viền vải hoa văn màu sắc khác nhau và được đính từ hai đến ba hàng hạt kim loại. Một bên mũ có dây được đính hai đến ba hàng kim loại và các miếng nhôm hình quả trám có chạm trổ hoa văn hình mặt trăng, mặt trời, ngôi sao và các chùm tua rua màu đỏ sặc sỡ. Khi đội khăn, dây được quấn xung quanh vành mũ tạo nét nổi bật sặc sỡ. Đội mũ không chỉ tô thêm vẻ đẹp trang phục truyền thống mà còn làm cô gái trở nên duyên dáng hơn.
Ngày nay với sự phát triển và hội nhập mạnh mẽ của nền kinh tế, văn hóa khiến cho sự giao thoa và mai một văn hóa truyền thống của các dân tộc thiều số ngày càng sâu sắc. Một số nghề thủ công truyền thống trong đó có nghề dệt vải và làm trang phục của các dân tộc thiểu số ngày càng bị mai một dần do sản phẩm làm ra mất quá nhiều thời gian, giá thành cao, mẫu mã lại không đáp ứng được thị hiếu ngày càng cao của các tầng lớp xã hội. Tuy nhiên dân tộc Hà Nhì tại huyện Mường Nhé, tỉnh Điện Biên là một trong những dân tộc vẫn luôn ý thức được việc gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống đặc biệt là những nét đẹp trong bộ trang phục truyền thống của dân tộc mình cho các thế hệ con cháu mai sau./.