Đại tướng Võ Nguyên Giáp - một thiên tài quân sự, giàu lòng nhân ái và yêu thương con người, sự khiêm nhường, giản dị đã tạo nên sự vĩ đại của vị Tổng Tư lệnh huyền thoại. Mặc dù Đại tướng đã ra đi nhưng hình ảnh của người vẫn sống mãi trong lòng nhân dân cả nước nói chung, nhân dân tỉnh Điện Biên nói riêng.
Đại tướng Võ Nguyên Giáp (25/8/1911 - 04/10/2013), quê ở làng An Xá, xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình, sinh ra trong một gia đình nhà nho, cha là Võ Quang Nghiêm (Võ Nguyên Thân), một nhà nho đức độ nên việc dạy dỗ con cái rất nghiêm cẩn và mẹ là bà Nguyễn Thị Kiên. Sinh trưởng trong một gia đình có 07 anh chị em, ngay từ thuở thiếu thời, Võ Nguyên Giáp đã rất ham học, thông minh. Hằng đêm, mẹ thường kể cho nghe những câu chuyện, những tấm gương về lòng yêu nước, góp phần nuôi dưỡng ý chí cho sự nghiệp cách mạng sau này.
Trong sự nghiệp cầm quân, đại tướng Võ Nguyên Giáp đã lãnh đạo quân và dân ta đánh thắng nhiều chiến dịch lớn chống lại Thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, tiêu biểu như: Chiến dịch Việt Bắc (thu đông 1947), Chiến dịch Biên giới 1950, Chiến dịch Điện Biên Phủ (tháng 3 - 5 năm 1954)… Mà đỉnh cao là trong chiến dịch Điện Biên Phủ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp với tài thao lược của mình, cùng với tinh thần đoàn kết quyết tâm đánh đuổi Thực dân Pháp của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta đã làm nên Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ “ Lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”.
Đại tướng Võ Nguyên Giáp ra lệnh tổng công kích trên toàn mặt trận Điện Biên Phủ.
Chiến thắng Điện Biên Phủ đã mang lại cuộc sống hòa bình, hạnh phúc cho nhân dân các dân tộc tỉnh Điện Biên. Mảnh đất Điện Biên lại đơm hoa kết trái, mùa xuân lại về bên những bản làng thân yêu..... Hạnh phúc lớn nhất của nhân dân các dân tộc tỉnh Điện Biên là được đón chào Đại tướng trở về trong vòng tay yêu thương. Người đã trở thành một phần linh hồn của mảnh đất Điện Biên. Tên tuổi của Đại tướng Võ Nguyên Giáp mãi trong lòng người dân và ghi dấu trong lịch sử dân tộc. Sau ngày giải phóng Điện Biên, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã 03 lần trở về thăm Điện Biên (năm 1984, năm 1994 và năm 2004). Trong những lần trở về đó, Đại tướng luôn dành thời gian để đến các nghĩa trang thắp hương tưởng nhớ những người đồng đội đã ngã xuống tại mảnh đất Điện Biên, gặp gỡ Cựu chiến binh, thăm lại các di tích lịch sử - nơi ghi dấu những trận đánh oai hùng năm xưa; thăm hỏi, động viên nhân dân. Đặc biệt năm 2004, nhân dịp kỷ niệm 50 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ, lần trở lại thứ 3 khi ấy Đại tướng đã bước sang tuổi 93, đồng bào các dân tộc tỉnh Điện Biên và nhân dân Mường Phăng đón chào trong niềm vui khôn siết với lòng thành kính, như đón chào một người con đi xa quay trở về thăm quê hương.
Vinh quang thay đất Mường Phăng
Có hầm Đại tướng, có rừng chỉ huy!
Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong một lần trở lại thăm chiến trường xưa
Đối với cán bộ và nhân dân các dân tộc xã Mường Phăng, thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên, đây thực sự là một niềm tự hào, một ngày hội lớn và trở thành dấu ấn sâu đậm trong ký ức của nhiều thế hệ đồng bào. Trong số hàng nghìn người cố chen chân để đến gần Đại tướng hơn, có ông Lò Văn Bóng, 83 tuổi (Ông đã qua đời đầu năm 2013), dân tộc Thái. Hồi chiến dịch Điện Biên diễn ra, anh thanh niên Bóng mới ngoài 30 tuổi, anh là du kích xã và được giao nhiệm vụ bảo vệ vòng ngoài “khu đặc biệt quan trọng”. Sau ngày Điện Biên giải phóng, ông Bóng là người bảo vệ tự nguyện cho di tích này. Trong câu chuyện với nhân dân Mường Phăng, hơn một lần Đại tướng cảm ơn đồng bào vì đã giúp đỡ, chở che Việt Minh trong thời gian Sở Chỉ huy đóng ở đây. Đại tướng căn dặn bà con tiếp tục phát huy truyền thống đoàn kết, hăng say lao động, giữ gìn thật tốt di tích cho các thế hệ mai sau. Thay mặt bà con Mường Phăng, ông Lò Văn Bóng chúc Đại tướng sống lâu, mạnh khoẻ và mong Đại tướng sẽ còn có dịp trở lại Mường Phăng.
Lần trở về này có lẽ Đại tướng đã tiên lượng được sức khỏe của mình và đã tâm sự với bà con Mường Phăng: Tôi nay tuổi đã cao, sức yếu lắm rồi, lần trở về này có lẽ là lần cuối cùng tôi trở lại Điện Biên. Quả thực, đây là lần cuối cùng Đại tướng trở về Điện Biên....Với người dân Điện Biên, Đại tướng Võ Nguyên Giáp như người cha, người anh đáng kính của gia đình. Để rồi khi ông về thăm, ai cũng mừng vui ra đón.
Có thể nói, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, một vị tướng tài đức văn võ song toàn, một trong mười vị tướng của thế giới, dù đã đi về cõi vĩnh hằng nhưng những cống hiến của Đại tướng đối với đất nước vẫn còn mãi với thời gian và in dấu trong lòng mỗi người dân Việt Nam nói chung, nhân dân tỉnh Điện Biên nói riêng.