Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Điện Biên hôm nay có tiền thân là Ty Văn hóa Thông tin tỉnh Lai Châu, được thành lập ngày 22/8/1963. Trải qua quá trình thay đổi nhiều mô hình, tên gọi như: Ty Thông tin tỉnh, Ty Văn hóa và Thông tin, từ ngày 28/12/1982 được đổi tên thành Sở Văn hóa, Thông tin. Ngày 05/5/2008, thực hiện Quyết định số 463/QĐ-UBND của UBND tỉnh Điện Biên về việc kiện toàn tố chức, bộ máy các cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh Điện Biên, hợp nhất Sở Thể dục Thể thao với Sở Văn hoá - Thông tin thành Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch như ngày nay.
Sở hợp nhất trên cơ sở tiếp nhận chức năng, nhiệm vụ, tổ chức, biên chế, cán bộ làm công tác QLNN về du lịch từ Sở Công - Thương; tiếp nhận chức năng, nhiệm vụ, tổ chức, biên chế, cán bộ làm công tác QLNN về gia đình từ Uỷ ban Dân số, Gia đình và Trẻ em tỉnh; chuyển chức năng, nhiệm vụ, tổ chức, biên chế, cán bộ làm công tác QLNN về báo chí, xuất bản về Sở Thông tin và Truyền thông. Tiếp nhận nguyên trạng: Trung tâm Huấn luyện năng khiếu TDTT thuộc Sở Thể dục Thể thao và các đơn vị sự nghiệp trực thuộc Sở Văn hoá - Thông tin gồm: Bảo tàng Dân tộc tỉnh; Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ; Thư viện tỉnh; Đoàn Nghệ thuật tỉnh; Trung tâm Văn hoá - Thông tin; Trung tâm Phát hành sách; Trung tâm Điện ảnh về Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch. Sau 3 năm thực hiện việc hợp nhất, ngày 20/9/2011, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 935/QĐ-UBND về việc kiện toàn sắp xếp lại tổ chức bộ máy các đơn vị sự nghiệp trực thuộc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Điện Biên và thành lập thêm 01 đơn vị sự nghiệp là Trung tâm Thông tin Xúc tiến Du lịch.
Từ đó đến nay, Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch Điện Biên trở thành Sở quản lý đa ngành, đa lĩnh vực. Sở là cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh; có chức năng tham mưu, giúp UBND tỉnh thực hiện quản lý nhà nước về: văn hóa, gia đình, thể dục, thể thao, du lịch và quảng cáo (trừ quảng cáo trên báo chí, qua mạng thông tin máy tính và xuất bản phẩm); các dịch vụ công thuộc lĩnh vực quản lý của Sở và thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn theo sự ủy quyền của Ủy ban nhân dân tỉnh và theo quy định của pháp luật.
Tổ chức bộ máy của ngành cho đến nay bao gồm: Lãnh đạo Sở: 04 (gồm Giám đốc và 3 phó Giám đốc), 08 phòng chuyên môn thuộc khối QLNN và 08 đơn vị sự nghiệp trực thuộc. Sở thực hiện công tác chỉ đạo, hướng dẫn chuyên môn đối với các đơn vị cơ sở gồm các phòng Văn hóa và Thông tin, Trung tâm Văn hoá - Truyền thanh - Truyền hình cấp huyện. Theo bước đường trưởng thành, tổ chức bộ máy của Sở được quan tâm kiện toàn, công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm được duy trì thường xuyên, công tác cải cách hành chính thực hiện có hiệu quả. Cơ sở vật chất, các thiết chế văn hóa tiếp tục được đầu tư. Bản sắc văn hóa của đồng bào các dân tộc được nghiên cứu sưu tầm bảo tồn giới thiệu. Phong trào thể dục thể thao quần chúng phát triển tương đối mạnh. Lượng khách và doanh thu xã hội từ hoạt động du lịch tăng, công tác phối hợp với các tỉnh trong vùng để liên kết phát triển du lịch được đẩy mạnh.
Trải qua 14 năm xây dựng và phát triển, được sự quan tâm chỉ đạo của Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch; Tỉnh uỷ, Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân tỉnh; sự phối hợp chặt chẽ của các Sở, ban, ngành, đoàn thể, địa phương; sự ủng hộ nhiệt tình của nhân dân; phát huy những kết quả đạt được của các ngành, lĩnh vực trước đây, tập thể lãnh đạo Sở luôn nêu cao tinh thần gương mẫu, đoàn kết, thống nhất, chung sức, đồng lòng, vượt qua mọi khó khăn, thách thức. Phát huy trí tuệ, sức sáng tạo và nhiệt tình cống hiến của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động; đưa sự nghiệp văn hoá, thể thao và du lịch đi vào ổn định, liên tục có những bước đổi mới và phát triển; thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của một Sở quản lý đa ngành, đa lĩnh vực. Qua đó, Sở đã góp phần đắc lực vào việc hoàn thành các nhiệm vụ kinh tế - văn hóa - xã hội của địa phương.
Bên cạnh những thuận lợi trên, trong những năm gần đây, bối cảnh kinh tế - xã hội của tỉnh đặt ra nhiều khó khăn, thách thức, đặc biệt là tác động toàn diện của đại dịch Covid-19. Để thực hiện thắng lợi mục tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch lần thứ IV và Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIV; ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chủ động tập trung chỉ đạo triển khai đạt được kết quả khá toàn diện. Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” tiếp tục phát triển gắn kết với phong trào “Xây dựng nông thôn mới” đã mang lại hiệu quả thiết thực góp phần xây dựng nếp sống văn minh ở cơ sở. Trách nhiệm và nhận thức của người dân trong việc bảo vệ phát huy giá trị di tích, di sản văn hóa dân tộc, môi trường sinh thái được nâng cao. Phong trào văn hóa, văn nghệ được tổ chức thường xuyên, liên tục, sôi nổi, rộng khắp từ cơ sở đến cấp tỉnh, chất lượng, hiệu quả ngày càng rõ nét, thu hút được sự tham gia hưởng ứng nhiệt tình của các cấp, các ngành góp phần nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân. Hoạt động TDTT quần chúng tiếp tục phát triển mạnh thu hút được sự tham gia hưởng ứng của mọi tầng lớp nhân dân; thể thao thành tích cao đạt được nhiều kết quả nổi bật. Hoạt động du lịch của tỉnh đã có nhiều chuyển biến tích cực, phát triển nhanh, từng bước mang tính chuyên nghiệp, trở thành ngành kinh tế quan trọng, góp phần tích cực trong quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, giải quyết việc làm cho người lao động, cải thiện đời sống nhân dân, đồng thời cũng góp phần đẩy mạnh quan hệ hợp tác với các tỉnh, thành phố trong cả nước, các tỉnh Bắc Lào và Đông Bắc Thái Lan. Các mục tiêu, chỉ tiêu chính, quan trọng trong kế hoạch phát triển sự nghiệp của ngành cơ bản đạt và vượt, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội chung của tỉnh.
Đặc biệt, từ nửa cuối năm 2021 đến nay, để thích ứng với trạng thái “bình thường mới” vừa phát triển kinh tế - xã hội vừa phòng chống dịch bệnh covid-19, bám sát chủ trương của Trung ương và tỉnh Điện Biên, Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch đã thể hiện tinh thần chủ động, sáng tạo, linh hoạt và đạt được nhiều thành tích quan trọng. Phong trào văn hoá, văn nghệ, thể dục thể thao phục vụ cơ sở được điều chỉnh hình thức, chú trọng áp dụng công nghệ, thay đổi cách thức hoạt động nhằm tiếp tục phục vụ nhiệm vụ chính trị và nhu cầu hưởng thụ của nhân dân trong tình hình mới. Đến đầu năm 2022, các hoạt động văn hoá, thể thao và du lịch cơ bản được phục hồi. Các phong trào quần chúng được tổ chức rộng rãi, nhiều hoạt động tái khởi động như chiếu phim, biểu diễn nghệ thuật, thể dục thể thao... được đông đảo quần chúng nhân dân và du khách tham gia hưởng ứng. Lĩnh vực du lịch được đẩy mạnh kích cầu, thu hút sự quan tâm của các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ du lịch và lượng lớn du khách đến với Điện Biên, nhất là trong dịp Lễ hội Hoa Ban năm 2022 và dịp nghỉ lễ 30/4, 01/5, 07/5. Đây không chỉ là kết quả thể hiện nỗ lực chung của các cấp uỷ Đảng, chính quyền từ Trung ương đến địa phương mà còn khẳng định niềm tin yêu, đồng thuận của đồng bào các dân tộc trong tỉnh đối với sự nghiệp phát triển văn hoá, thể thao và du lịch tỉnh Điện Biên.
Ghi nhận, đánh giá cao những thành tích của Sở đạt được trong 14 năm qua, các cấp Trung ương và tỉnh Điện Biên đã trao tặng nhiều phần thưởng cao quý. Điển hình là: Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ (năm 2014); Cờ thi đua xuất sắc của UBND tỉnh; Cờ của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Nhiều tập thể, cá nhân của các đơn vị trực thuộc Sở cũng nhận được nhiều danh hiệu, hình thức khen thưởng, tiêu biểu là Huân chương Lao động hạng 3; Cờ Thi đua của Thủ tướng Chính phủ; Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ; Cờ Thi đua xuất sắc của UBND tỉnh; Danh hiệu Nghệ sỹ ưu tú. Ngoài ra còn nhiều Bằng khen do UBND tỉnh Điện Biên, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trao tặng.
Kế thừa những thành tựu đã đạt được, trong thời gian tới, ngành Văn hoá, Thể thao và Du lịch tiếp tục phát huy tinh thần của “người chiến sĩ trên mặt trận văn hoá tư tưởng”, cùng đoàn kết, đồng lòng vượt qua mọi khó khăn, quyết tâm hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao; đóng góp ngày càng nhiều hơn vào sự nghiệp bảo vệ, xây dựng và phát triển quê hương, đất nước; xứng đáng với niềm tin yêu mà Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc Điện Biên đã dành cho./.