Chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954 là một trong những mốc son chói lọi trong lịch sử dân tộc Việt Nam, kết thúc hoàn toàn ách thống trị của chủ nghĩa thực dân cũ ở nước ta và làm rung chuyển cục diện chính trị thế giới. Hơn bảy thập kỷ đã trôi qua, ký ức hào hùng ấy vẫn luôn hiện hữu, được gìn giữ, phát huy và tuyên truyền cho các thế hệ hôm nay thông qua một địa chỉ đỏ - Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ.
Tọa lạc tại trung tâm phường Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên, Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ là công trình chuyên đề quy mô, hiện đại, lưu niệm sự kiện lịch sử vang dội của dân tộc. Tiền thân là Phòng Truyền thống Trung đoàn 174 – Đại đoàn 316, được thành lập ngay sau khi chiến dịch kết thúc. Trải qua nhiều giai đoạn phát triển, đến tháng 5 năm 2024, Bảo tàng được đầu tư nâng cấp thành công trình trọng điểm với kiến trúc sáng tạo, mang tính biểu tượng cao, thể hiện sự tôn vinh lịch sử và niềm tự hào của Nhân dân Điện Biên.
Hiện nay, Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ thực hiện đầy đủ chức năng của một bảo tàng chuyên đề hiện đại: Nghiên cứu, sưu tầm, kiểm kê, bảo quản, trưng bày, giáo dục truyền thống, tổ chức triển lãm và các hoạt động dịch vụ nhằm phát huy giá trị di sản lịch sử Chiến dịch Điện Biên Phủ.
Không gian trưng bày hiện đại - Cầu nối sống động với quá khứ hào hùng
Không gian trưng bày cố định của bảo tàng có diện tích 1.250 m²; thiết kế ấn tượng, tái hiện sinh động 56 ngày đêm “khoét núi, ngủ hầm, mưa dầm, cơm vắt” của những chiến sĩ “gan không núng, chí không mòn”. Hơn 1.000 tài liệu, hiện vật, hình ảnh quý giá được trưng bày logic, hiệu quả, đưa người xem đi qua từng mốc thời gian của chiến dịch.
Điểm nhấn độc đáo của Bảo tàng là bức tranh Panorama “Chiến dịch Điện Biên Phủ” - công trình mỹ thuật lớn nhất Việt Nam và Đông Nam Á về đề tài chiến tranh. Được hoàn thiện vào năm 2022, bức tranh có tổng diện tích hơn 3.200m², được vẽ bằng chất liệu sơn dầu, bố cục hình tròn, dài 132m, cao 20,5m, đường kính 42m. Tác phẩm tái hiện đầy đủ các giai đoạn chiến dịch, kết hợp nghệ thuật điêu khắc, âm thanh - ánh sáng, tạo nên trải nghiệm đa giác quan, chân thực và xúc động cho người xem.
Tranh Panorama chiến dịch Điện Biên Phủ
Chuyển đổi số - Đưa lịch sử đến gần công chúng
Đón đầu xu hướng du lịch thông minh, Bảo tàng đã mạnh dạn ứng dụng công nghệ số trong quản lý hiện vật và phục vụ khách tham quan. Các ứng dụng thực tế ảo (AR, VR), phim 3D “Chiến dịch Điện Biên Phủ – 56 ngày đêm”, mô hình 3D hiện vật, sa bàn điện tử, ứng dụng hỗ trợ khách tham quan; quét mã QR Code để xem thông tin hiện vật, xem hiện vật bằng tương tác 360 độ... đã giúp việc tiếp cận lịch sử trở nên hấp dẫn, sinh động và phù hợp với nhu cầu của thế hệ trẻ. Bên cạnh đó, hệ thống thanh toán điện tử, biên lai số và dịch vụ hỗ trợ trực tuyến cũng từng bước nâng tầm trải nghiệm của khách tham quan, hướng đến mô hình bảo tàng thông minh, hiện đại, thân thiện và hiệu quả.
Thu hút khách tham quan - Gắn kết cộng đồng - Vươn ra thế giới
Nhờ đổi mới nội dung, hình thức trưng bày và ứng dụng công nghệ, lượng khách đến tham quan Bảo tàng ngày càng tăng. Giai đoạn 2020–2025, Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ đã đón gần 1,2 triệu lượt khách. Tổ chức 15 chương trình trải nghiệm “Chúng em làm chiến sỹ Điện Biên” cho các em học sinh các cấp tại các trường học trong và ngoài tỉnh. Thông qua triển lãm ảnh, tổ chức trò chơi tương tác, tọa đàm, nói chuyện chuyên đề, giúp các em nâng cao kỹ năng sống, sự đoàn kết, sáng tạo, gần gũi với bộ môn lịch sử, đặc biệt nghiên cứu, tìm hiểu về lịch sử của địa phương, góp phần lan tỏa tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ. Đây là minh chứng rõ nét cho sức hấp dẫn của Bảo tàng trong hệ sinh thái du lịch Điện Biên, đặc biệt trong các dịp Lễ hội Hoa Ban, kỷ niệm Chiến thắng Điện Biên Phủ...
Không chỉ dừng lại ở phạm vi trong nước, Bảo tàng đã vươn mình ra thế giới thông qua các hoạt động hợp tác quốc tế. Năm 2024, lần đầu tiên, Bảo tàng phối hợp tổ chức triển lãm, tuyên truyền về chiến thắng Điện Biên Phủ tại Belarus; đồng thời thực hiện triển lãm “Pháo đài Brest - Con đường ký ức” tại Điện Biên. Tháng 11/2024 triển lãm ảnh tư liệu nhân Kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ với chủ đề “Âm vang Điện Biên” tại thành phố Saint Petersburg (Liên bang Nga). Đặc biệt, tháng 5/2025 Bảo tàng ký kết Thỏa thuận hợp tác với Bảo tàng Ký ức Chiến tranh Caen (Cộng hòa Pháp), mở ra bước phát triển mới trong công tác quảng bá và gìn giữ ký ức lịch sử mang tầm quốc tế.
Với những nỗ lực không ngừng, năm 2023 Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ vinh dự được Chủ tịch nước tặng Huân chương Lao động hạng Ba; năm 2024 được xếp hạng là Bảo tàng hạng II. Đây không chỉ là niềm vinh dự mà còn là minh chứng cho sự khẳng định vị thế của Bảo tàng trong công tác giáo dục truyền thống và phát huy giá trị di sản.
Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ ngày nay không chỉ là nơi lưu giữ những hiện vật quý báu gắn với chiến thắng vĩ đại của dân tộc, mà còn là biểu tượng sống động của tinh thần yêu nước, là điểm đến văn hóa – lịch sử tiêu biểu trên bản đồ du lịch Việt Nam, nơi quá khứ gặp gỡ hiện tại, thắp sáng khát vọng tương lai.