Trong công tác giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của các dân tộc, các Nghệ nhân chính là những người “tạo lửa”, “giữ lửa”, “truyền lửa” tình yêu văn hóa dân tộc cho cộng đồng. Họ có đóng góp to lớn trong việc khôi phục, bảo tồn, phát huy các di sản văn hóa truyền thống của cộng đồng các dân tộc thiểu số.
Triển khai các quy định của pháp luật về Di sản văn hoá, những năm qua tỉnh Điện Biên luôn quan tâm đến việc bảo tồn và phát triển văn hoá các dân tộc gắn với phát triển kinh tế - xã hội, trong đó đặc biệt quan tâm đến các Nghệ nhân. Qua ba lần tổ chức xét danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” đến nay tỉnh Điện Biên đã có 41 người được Chủ tịch nước phong tặng, truy tặng danh hiệu “Nghệ nhân ưu tú” trong lĩnh vực văn hoá phi vật thể ở các loại hình khác nhau.
Thực hiện hướng dẫn của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, ngày 13/8/2024 Uỷ ban nhân dân tỉnh Điện Biên đã ban hành Kế hoạch số 3563/KH-UBND về xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể lần thứ Tư. Trong đó xác định mục đích: Tổ chức xét chọn những cá nhân sinh sống trên địa bàn tỉnh Điện Biên có phẩm chất đạo đức tốt, gương mẫu trong cuộc sống; có tài năng nghề nghiệp đặc biệt xuất sắc, đang nắm giữ, truyền dạy, có cống hiến lớn, tiêu biểu cho sự nghiệp bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể trên địa bàn tỉnh Điện Biên thuộc một trong các loại hình: Tiếng nói, chữ viết; ngữ văn dân gian; nghệ thuật trình diễn dân gian; tập quán xã hội và tín ngưỡng; lễ hội truyền thống; tri thức dân gian; nghề thủ công truyền thống để tổng hợp hồ sơ đề nghị nghị Hội đồng cấp tỉnh, Hội đồng chuyên ngành cấp Bộ, Hội đồng cấp Nhà nước trình Thủ tướng Chính phủ xem xét trình Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú”.
Nội dung, tiến độ thực hiện
- Thực hiện tuyên truyền và hướng dẫn hoàn thiện hồ sơ xét tặng: Tổ chức tuyên truyền, phổ biến Kế hoạch xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” hoàn thành trước ngày 15/8/2024. Hướng dẫn việc xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” hoàn thành trước ngày 20/8/2024. Hướng dẫn các cá nhân có đủ tiêu chuẩn hoàn thiện hồ sơ xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” hoàn thành trước ngày 25/12/2024.
- Thành lập Hội đồng cấp tỉnh và Tổ thư ký giúp việc Hội đồng: Tham mưu thành lập Hội đồng cấp tỉnh xét tặng tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” hoàn thành trước ngày 05/01/2025. Tham mưu thành lập Tổ thư ký giúp việc Hội đồng xét tặng tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” hoàn thành trước ngày 10/01/2025.
- Tiếp nhận hồ sơ xét tặng: Cá nhân nộp trực tiếp 01 bộ hồ sơ đã hoàn thiện về Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (cơ quan thường trực Hội đồng cấp tỉnh) hoặc qua bưu chính hoặc trực tuyến. Hồ sơ, gồm: 1Tờ khai đề nghị xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” (theo mẫu số 1a hoặc mẫu số 1b tại phụ lục kèm theo Nghị định số 93/2023/NĐ-CP ngày 25/12/2023 của Chính phủ). 2Các tài liệu minh chứng về tri thức, kỹ năng, thực hành, truyền dạy, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể. 3Bản sao từ sổ gốc hoặc bản sao có chứng thực hoặc bản sao và xuất trình bản chính để đối chiếu (trường hợp nộp hô sơ trực tiếp); bản sao từ sổ gốc hoặc bản sao có chứng thực (trường hợp gửi hồ sơ qua bưu chính hoặc trực tuyến) các Quyết định khen thưởng từ hình thức Giấy khen trở lên (nếu có). Thời hạn tiếp nhận hồ sơ xét tặng bắt đầu từ ngày 02/01/2025 đến hết ngày 12/01/2025.
- Công khai danh sách; tiếp nhận xử lý kiến nghị; lấy ý kiến cộng đồng dân cư nơi cá nhân đề nghị xét tặng đang cư trú: Tổng hợp, công khai danh sách các cá nhân đề nghị xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” trên Cổng thông tin điện tử của UBND tỉnh; Báo Điện Biên Phủ để lấy ý kiến Nhân dân trong thời gian 15 ngày kể từ ngày kết thúc thời hạn nộp hồ sơ (từ ngày 12/01 đến hết ngày 26/01/2025). Tiếp nhận xử lý các kiến nghị của Nhân dân về các cá nhân đề nghị xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” trong thời gian 15 ngày kể từ ngày kết thúc thời hạn công khai danh sách cá nhân đề nghị xét tặng trên Cổng thông tin điện tử của UBND tỉnh, Báo Điện Biên Phủ (từ ngày 26/01 đến hết ngày 09/02/2025). Tổ chức lấy ý kiến cộng đồng dân cư nơi cá nhân đề nghị xét tặng đang cư trú trong thời gian 30 ngày tính từ ngày công khai danh sách các cá nhân đề nghị xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” trên Cổng thông tin điện tử của UBND tỉnh, Báo Điện Biên Phủ (từ ngày 12/01 đến hết ngày 09/02/2025).
- Hội đồng cấp tỉnh xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” tổ chức xem xét, đánh giá hồ sơ đề nghị xét tặng: Hội đồng cấp tỉnh tổ chức họp để xem xét, đánh giá từng hồ sơ của các cá nhân đề nghị xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể theo quy định. Thời gian làm việc của Hội đồng cấp tỉnh dự kiến từ ngày 15/02 đến 20/02/2025.
- Thông báo kết quả xét chọn của Hội đồng cấp tỉnh cho cá nhân đề nghị xét tặng: Hội đồng cấp tỉnh có trách nhiệm thông báo bằng văn bản về kết quả xét tặng đến cá nhân đề nghị xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân” hoặc “Nghệ nhân ưu tú” trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể trước ngày 25/02/2025.
- Tiếp nhận, xử lý các kiến nghị về kết quả xét tặng của Hội đồng cấp tỉnh: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thực hiện tiếp nhận trong thời gian 20 ngày kể từ ngày thông báo kết quả xét tặng của Hội đồng cấp tỉnh (từ ngày 25/02 đến hết ngày 16/3/2025).
- Hoàn thiện hồ sơ đề nghị xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” gửi cơ quan Thường trực Hội đồng chuyên ngành cấp Bộ: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch hoàn thiện hồ sơ, tham mưu cho Hội đồng cấp tỉnh gửi Hội đồng chuyên ngành cấp Bộ trước ngày 30/3/2025.
Dưới ánh sáng Nghị quyết số 11-NQ/TU ngày 29/7/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về Bảo tồn và phát triển văn hoá các dân tộc tỉnh Điện Biên gắn với phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, với sự chủ động tích cực của ngành Văn hoá, Thể thao và Du lịch, cùng sự vào cuộc quyết liệt của các cấp chính quyền, hy vọng rằng nhiều Nghệ nhân đang nắm giữ các loại hình di sản văn hoá phi vật thể của 19 dân tộc sinh sống trên địa bàn tỉnh sẽ được vinh dự đón nhận danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” góp phần tiếp tục “tạo lửa”, “giữ lửa”, “truyền lửa” tình yêu văn hóa dân tộc cho cộng đồng.