Trong chiến dịch Điện Biên Phủ, trận đánh đồi A1 là trận đánh kéo dài, ác liệt và hy sinh nhiều nhất của Quân đội nhân dân Việt Nam. Để tiêu diệt được cứ điểm đồi A1 và có tính chất quyết định, các chiến sĩ đã đào đường hầm và hào đặt khối bộc phá lớn nhằm đánh vào căn hầm cố thủ trên đỉnh đồi. Ngày nay, dấu tích của khối bộc phá 960kg vẫn còn nguyên vẹn như một minh chứng cho trận đánh ác liệt năm xưa.
Nằm trên trục đường Võ Nguyên Giáp, Di tích đồi A1 là nơi diễn ra trận đánh ác liệt nhất trong chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954. Hiện nay, Di tích đồi A1 được trùng tu, tôn tạo lại hệ thống hầm, hào, lô cốt của quân Pháp xây dựng trên cứ điểm đồi A1, trong đó có hố bộc phá 960kg mà các chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam đánh vào Hầm cố thủ của quân Pháp.
Trong chiến dịch Điện Biên Phủ, cuộc chiến đấu trên đồi A1 diễn ra giằng co ác liệt, Quân đội nhân dân Việt Nam và Quân đội Pháp giành giật từng tấc đất, từng mét chiến hào. Quân đội Pháp dựa vào thế cao, có hầm ngầm kiên cố đánh phản kích lại quân đội Việt Nam. Mục tiêu của ta đặt ra là làm sao tiêu diệt được căn hầm cố thủ của quân Pháp trên đỉnh đồi, từ đó chiếm được toàn bộ cứ điểm, phương án “hầm trị hầm” đã được đặt ra và có tính chất quyết định số phận căn hầm cố thủ. Các chiến sĩ đã đào một đường hầm vào tới sát chân căn hầm cố thủ đặt khối bộc phá lớn nhằm đánh sập căn hầm đồng thời lấy tiếng nổ làm hiệu lệnh tổng công kích trên toàn mặt trận. Việc đào đường hầm được giao cho tổ công binh M83 cho đồng chí Nguyễn Phú Xuyên Khung làm đội trưởng. Ngày 20/4/1954 Đội công binh M83 được lệnh đào hầm. Đất đá ở đồi A1 rất rắn nên năng suất không được cao, các chiến sĩ đã động viên, phát huy những sáng kiến để khắc phục khó khăn: trong đường hầm chỉ bố trí một người đào, còn những người bên ngoài nối tiếp nhau quạt không khí vào. Mỗi tổ chỉ đào được nửa tiếng đã phải thay ca. Càng vào sâu đất moi ra càng nhiều, đổ ra ngoài sợ bị lộ nên đã phải dùng túi dù đựng đất để chuyển sang bên đồi Cháy hoặc đắp thêm vào các bờ công sự để tránh bị lộ; càng vào sâu tim hầm càng không thẳng, bộ đội ta đã có sáng kiến dùng chiếc đèn Sô-lếch xách tay đặt chuẩn ở cửa hầm để chiếu sáng và chỉnh hướng. Trong khi đào hầm các chiến sĩ đã phát hiện có tiếng động như tiếng giày của địch đi phía trên hầm. Đề phòng địch phát hiện phá đường hầm, ta lại có sáng kiến đào thêm một ngách râu tôm sang hướng khác để đánh lạc hướng quân Pháp.
Đêm 04/5/1954, sau 15 ngày đêm gian khổ các chiến sĩ đã đào được 47m đường hầm và hào để đặt khối bộc phá. Để có lượng khối thuốc nổ lớn đánh sập căn hầm cố thủ của quân Pháp, các chiến sĩ của ta đã phải đi tháo gỡ những quả bom chưa nổ của quân Pháp ở bản Kéo và Độc Lập mang về được hơn 600kg khối thuốc nổ. Từ các nguồn chúng ta đã có 960kg khối thuốc nổ và được xếp vào cuối đường hầm vào ngày 4/5/1954.
Ngày 6/5/1954, đồng chí Nguyễn Phú Xuyên Khung, Nguyễn Điệt và Nguyễn Bạch đã điểm hỏa khối bộc phá. Một ánh chớp lóe sáng kèm theo tiếng nổ trầm đục, một cột khói bốc lên cao. Khối bộc phá nổ làm cho quân Pháp trong hầm cố thủ bị sức ép, choáng váng. Chớp thời cơ đó, các chiến sĩ quân đội nhân dân Việt Nam xông lên giải phóng cứ điểm A1 vào 4h30’ sáng 7/5/1954. Giải phóng được cứ điểm A1, các chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam tấn công sang Hầm De Castries bắt sống tướng De Castries cùng toàn bộ Bộ tham mưu quân viễn chinh Pháp. Trải qua 39 ngày đêm chiến đấu trên đồi A1 hơn 2.500 chiến sĩ của Quân đội nhân dân Việt Nam đã hy sinh anh dũng trên ngọn đồi này.
“Bao liệt sĩ trên mỗi mét chiến hào
Người tiếp người giật giành từng tấc đất
Hố bộc phá hình loa kèn xung trận
Vọng ngàn năm như mệnh lệnh không lời!”
Hố bộc phá trên đồi A1 nơi ghi dấu một trận đánh ác liệt và hào hùng của Quân đội nhân dân Việt Nam vẫn luôn là điểm nhấn của di tích, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước. Mỗi khi du khách tham quan hố bộc phá đều trầm trồ trước sự kỳ công của các chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam, bày tỏ sự xúc động khi được nghe thuyết minh và cảm nhận được sự hy sinh anh dũng của các chiến sĩ để làm nên được chiến thắng vĩ đại của dân tộc ./.