Thực hiện Nghị định số 62/2014/NĐ-CP ngày 25/6/2014 của Chính phủ quy định về xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể, tỉnh Điện Biên đã tiến hành rà soát, lựa chọn đề xuất các cá nhân đảm bảo các tiêu chuẩn theo quy định đề nghị Hội đồng các cấp xét tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú.

 Đối với việc xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” theo quy định chỉ xét đối với những công dân Việt Nam đang nắm giữ, truyền dạy và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể thuộc các loại hình: Tiếng nói, chữ viết; Ngữ văn dân gian; Nghệ thuật trình diễn dân gian; Tập quán xã hội và tín ngưỡng; Lễ hội truyền thống; Tri thức dân gian; còn lại không xét người nắm giữ, truyền dạy và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể thuộc loại hình Nghề thủ công truyền thống, bởi loại hình này hiện nay do ngành Công thương đảm nhiệm.

Trong đợt xét tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú lần thứ Nhất - năm 2015 tỉnh Điện Biên đã có 08 Nghệ nhân ư tú được Chủ tịch nước Quyết định phong tặng.

Trong đợt xét tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú lần thứ Hai - năm 2018, Sở VHTT&DL - cơ quan thường trực Hội đồng cấp tỉnh đã tiếp nhận 41 hồ sơ của các cá nhân trên 10 huyện, thị xã, thành phố đề nghị xét tặng, rà soát, lựa chọn 38 cá nhân đủ tiêu chuẩn, trình Hội đồng cấp tỉnh.

Việc xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân ưu tú”, yếu tố để Hội đồng lựa chọn và bình xét là cá nhân phải thực sự tiêu biểu xuất sắc, thường xuyên thực hành và truyền dạy di sản; có ảnh hưởng lan tỏa lớn, có uy tín trong cộng đồng và xã hội; quan tâm tới yếu tố dân tộc ít người, tới người cao tuổi, có so sánh cùng loại hình di sản văn hóa phi vật thể của cùng dân tộc để xét chọn và phải đáp ứng đủ các tiêu chuẩn theo quy định.

 Trong  tổng số 38 cá nhân đủ điều kiện xét tặng có 26 cá nhân được Hội đồng cấp tỉnh nhất trí đề nghị Hội đồng chuyên ngành cấp Bộ xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân ưu tú”. Sau khi hồ sơ các cá nhân được thông qua Hội đồng cấp Bộ và Hội đồng cấp Nhà nước, kết quả đợt xét tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú lần thứ Hai, tỉnh Điện Biên có 19 cá nhân được Chủ tịch nước quyết định phong tặng danh hiệu vinh dự Nhà nước “Nghệ nhân ưu tú” (theo Quyết định số 355/QĐ-CTN ngày 08/3/2019 của Chủ tịch nước) và 01 cá nhân được Chủ tịch nước quyết định truy tặng danh hiệu vinh dự Nhà nước “Nghệ nhân ưu tú” (theo Quyết định số 358/QĐ-CTN ngày 08/3/2019 của Chủ tịch nước).

Các Nghệ nhân ưu tú được vinh danh đợt này đại diện cho 07 dân tộc trên địa bàn tỉnh, gồm các dân tộc: Thái (11 nghệ nhân), Mông (02 nghệ nhân), Khơ Mú (01 nghệ nhân), Dao (01 nghệ nhân), Lào (01 nghệ nhân), Cống (03 nghệ nhân), Xinh Mun (01 nghệ nhân).

Xét về loại hình di sản văn hóa, các Nghệ nhân ưu tú tập trung nắm giữ 03 loại hình di sản, cụ thể: Loại hình Nghệ thuật trình diễn dân (Có 12 nghệ nhân); loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng (có 05 nghệ nhân) ; nắm giữ 02 loại hình Nghệ thuật trình diễn dân gian, Tập quán xã hội và tín ngưỡng (có 2 nghệ nhân) và loại hình Lễ hội truyền thống (01 nghệ nhân).

Xét theo đơn vị hành chính có số Nghệ nhân ưu tú được vinh danh đợt này, gồm: Thành phố Điện Biên Phủ có 01 Nghệ nhân; huyện Điện Biên có 06 Nghệ nhân; huyện Điện Biên Đông có 01 Nghệ nhân; huyện Mường Ảng có 02 Nghệ nhân; huyện Tuần Giáo có 01 Nghệ nhân; huyện Tủa Chùa có 03 Nghệ nhân; huyện Mường Chà có 03 Nghệ nhân; huyện Nậm Pồ có 02 Nghệ nhân; huyện Mường Nhé có 01 Nghệ nhân.

Các nghệ nhân được vinh danh sẽ khích lệ tinh thần và có thêm động lực để làm tốt công tác gìn giữ, truyền dạy và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể các dân tộc trên địa bàn tỉnh./.