Ngày 16/7/1998, Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (Khoá VIII) đã ban hành Nghị quyết số 03-NQ/TW về “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc” bao gồm 5 quan điểm chỉ đạo, 10 nhiệm vụ cụ thể và 4 nhóm giải pháp lớn để xây dựng và phát triển văn hoá, trong đó nhóm giải pháp số 1 có ý nghĩa then chốt là “Mở cuộc vận động giáo dục Chủ nghĩa yêu nước gắn với thi đua yêu nước và phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá” với nội dung: ... phát động phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá”; huy động mọi lực lượng nhân dân và cả hệ thống chính trị từ trên xuống, từ trong Đảng, cơ quan nhà nước, các đoàn thể ra ngoài xã hội tích cực tham gia phong trào.

Phong trào đó bao gồm các phong trào hiện có như: Người tốt việc tốt, Uống nước nhớ nguồn, Đền ơn đáp nghĩa, Xóa đói giảm nghèo, Xây dựng gia đình văn hóa, làng, xã, phường văn hóa, toàn dân đoàn kết xây dựng cuộc sống mới ở khu dân cư (nay là Cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh) … và toàn bộ các phong trào ấy đều hướng vào cuộc thi đua yêu nước ‘Tất cả vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”.

Cụ thể hóa Nghị quyết, văn bản chỉ đạo của Trung ương, của Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh đã chỉ đạo Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố; các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể từ tỉnh đến cơ sở xây dựng kế hoạch, chương trình hành động thực hiện theo từng từng năm, từng giai đoạn cụ thể, phù hợp với điều kiện, tình hình thực tế tại địa phương, cơ quan, đơn vị. Từ năm 2000 đến nay, Ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch- với vai trò cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo Phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" tỉnh (gọi tắt là Phong trào) luôn xác định việc triển khai thực hiện Phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" là một trong các nhiệm vụ chính trị quan trọng của các cấp, các ngành và toàn thể nhân dân trong tỉnh. Từ thực tiễn sau 25 năm triển khai thực hiện, Phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" đã thực sự trở thành phong trào thi đua sâu rộng, có sức lan tỏa mạnh mẽ và trở thành trụ cột vững chắc bao trùm lên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, tạo sự chuyển biến tích cực góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ chung của toàn tỉnh.

Trong quá trình triển khai thực hiện Phong trào Ban Chỉ đạo Phong trào các cấp phối hợp cùng cấp ủy, chính quyền địa phương đã có nhiều sáng tạo, quyết liệt trong công tác chỉ đạo, lồng ghép, kết hợp, cụ thể hóa các nội dung của Phong trào với các nhiệm vụ chính trị của địa phương và trở thành những việc làm thiết thực, huy động sự hưởng ứng rộng rãi và tham gia tích cực, hiệu quả của các tầng lớp nhân dân, gắn thực hiện phong trào với các cuộc vận động thi đua yêu nước, xây dựng nông thôn mới, như: công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị tư tưởng nâng cao nhận thức cho các tầng lớp nhân dân; thực hiện kỷ cương pháp luật; phát triển kinh tế, giúp nhau làm giàu chính đáng; chương trình xây dựng nông thôn mới; bê tông hóa đường giao thông nông thôn, kiên cố hóa kênh mương, bê tông hóa đường giao thông nội đồng và vùng sản xuất hàng hóa, xây dựng nhà văn hóa thôn, bản, tổ dân phố gắn với sân thể thao và khuôn viên; phổ cập giáo dục các bậc học, huy động trẻ đi nhà trẻ, chương trình giảm nghèo, xây dựng đời sống văn hóa... theo phương châm “Nhân dân làm, Nhà nước hỗ trợ”. Các phong trào "Người tốt, việc tốt", phong trào "Xây dựng gia đình văn hóa", thôn, bản, khu dân cư văn hóa, xã đạt chuẩn nông thôn mới, phường đạt chuẩn văn minh đô thị; Cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh"; phong trào xây dựng cơ quan, đơn vị doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa; phong trào "Toàn dân rèn luyện theo gương Bác Hồ vĩ đại"; phong trào "Học tập, lao động sáng tạo" được triển khai sâu rộng, đồng bộ…

Phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa gắn với nhiều chương trình, nhiệm vụ chính trị của các địa phương

Từ 5 nội dung và 7 Phong trào cụ thể, Phong trào đã thực sự phát huy được sức mạnh nội sinh, đoàn kết, thống nhất của các tầng lớp nhân dân, giúp người dân từng bước thay đổi trong nếp nghĩ, cách làm, đẩy mạnh sản xuất, phát triển kinh tế và tham gia xây dựng đời sống văn hóa mới ở cơ sở, cùng hỗ trợ phát triển kinh tế, tạo ra sinh kế, môi trường văn hóa, diện mạo, chất lượng cuộc sống thay đổi rõ rệt.

Một số kết quả đáng ghi nhận từ các Phong trào cụ thể: Phong trào xây dựng “Gia đình văn hóa" giai đoạn 2000-2025 đã đạt được nhiều kết quả đáng phấn khởi, từ vùng thấp đến vùng cao, từ các hộ gia đình nông dân, công nhân viên chức đến các hộ gia đình lực lượng vũ trang đều hăng hái đăng ký, phấn đấu đạt danh hiệu gia đình văn hóa, từ 5.441 gia đình văn hóa được công nhận năm 2000 đến năm 2005 toàn tỉnh đã có 38.650 gia đình văn hóa được công nhận. Năm 2010 toàn tỉnh có 56.720/101.023 chiếm 56,1% gia đình được công nhận gia đình văn hóa. Năm 2015 toàn tỉnh có 69.234/116.046 chiếm 59,6% gia đình được công nhận gia đình văn hóa. Năm 2020 có 94.682/132.728 hộ gia đình toàn tỉnh đạt danh hiệu “Gia đình văn hóa”, chiếm 71,3%. Đến hết năm 2024 có 104.770/139.134 hộ gia đình trên địa bàn toàn tỉnh đạt danh hiệu “Gia đình văn hóa” chiếm 75,3%.

Phong trào xây dựng " Thôn, bản, khu dân cư văn hóa" đã góp phần xây dựng cơ sở vật chất hạ tầng, đường giao thông từng bước hiện đại, thuận lợi cho người dân đi lại, thu nhập bình quân đầu người tăng nhanh, cảnh quan môi trường sạch đẹp, nhân dân tự nguyện, tự giác bằng những hành động thiết thực, cụ thể trong đời sống hàng ngày xây dựng đời sống văn hoá lành mạnh, đẩy lùi tệ nạn xã hội, chăm lo giáo dục, y tế, đảm bảo an ninh trật tự, an toàn xã hội, giảm nghèo bền vững, giúp đỡ nhau trong phát triển kinh tế và tích cực hưởng ứng các hoạt động văn hoá, văn nghệ, thể dục thể thao nâng cao đời sống tinh thần, từng bước xóa bỏ hủ tục, xây dựng nếp sống hiện đại, văn minh và bảo vệ các giái trị truyền thống tốt đẹp của gia đình, dòng họ, thôn, bản; lan toả những giá trị văn hoá tốt đẹp với hiệu ứng tích cực trong đời sống. Kết quả: từ  12 thôn, bản, tổ dân phố văn hóa được công nhận năm 2000 đến năm 2005 toàn tỉnh có 277 thôn, bản, tổ dân phố văn hóa. Năm 2010 toàn tỉnh có 617/1.679 thôn, bản, tổ dân phố văn hóa. Năm 2015 toàn tỉnh có 924/1.813 thôn, bản, tổ dân phố văn hóa chiếm 50,9%. Năm 2024 có 870/1.446 thôn, bản, tổ dân phố trên địa bàn tỉnh đạt danh hiệu “Thôn, bản, tổ dân phố văn hóa” chiếm 60,2%.

Bên cạnh đó, Phong trào xây dựng “Cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa” tiếp tục được tăng cường đẩy mạnh và nhận được sự hưởng ứng tích cực của cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh. Năm 2000 trên địa bàn tỉnh không có cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa. Năm 2005 có 406 cơ quan đơn vị, doanh nghiệp đạt danh hiệu văn hóa. Năm 2015 toàn tỉnh có 1.090/1.278 cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa chiếm 85,3%; năm 2020 có 1.136/1.217 cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa, chiếm 93,3%. Đến hết năm 2024 có 1180/1194 cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đạt chuẩn văn hoá, chiếm ~ 99 %... Năm 2015 toàn tỉnh có 1/116 xã được công nhận xã đạt chuẩn văn hóa nông thôn mới và 05/14 phường, thị trấn được công nhận “Phường văn minh đô thị”. Đến năm 2019 toàn tỉnh có 17/116 xã đạt danh hiệu “Xã đạt chuẩn văn hóa nông thôn mới”, chiếm 14,7%; có 10/14 phường, thị trấn đạt danh hiệu “Phường, thị trấn văn minh đô thị”, chiếm 71,4%. Đến hết năm 2024 có 13/14 phường, thị trấn đạt danh hiệu “Phường, thị trấn đạt chuẩn đô thị văn minh”, 01 thị xã đăng ký xây dựng "Thị xã đạt chuẩn đô thị văn minh".

Việc đầu tư xây dựng, hoàn thiện hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao từ tỉnh đến cơ sở đạt được những kết quả quan trọng, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa, tinh thần của người dân, rút ngắn khoảng cách hưởng thụ văn hóa giữa các vùng miền trong tỉnh. Hệ thống thiết chế văn hóa thể thao của tỉnh ngày càng được quan tâm đầu tư, xây dựng, tạo địa điểm sinh hoạt văn hóa tại chỗ cho nhân dân; đời sống văn hóa ở khu vực nông thôn, biên giới từng bước được cải thiện.10/10 nhà văn hóa cấp huyện; 104/129 nhà văn hóa xã, phường, thị trấn đạt tỷ lệ 80,6%; tăng 8,53% so với năm 2020; 897/1.446 nhà văn hóa thôn, bản, tổ dân phố đạt tỷ lệ 62%, tăng 15,2 so với năm 2020; Ngoài ra trên địa bàn tỉnh có 06 sân vận động (trong đó 04 sân khán đài có mái che, 02 sân có khán đài không có mái che), 64 sân Bóng đá, trong đó 23 sân Bóng đá thảm cỏ nhân tạo; 04 sân Điền kinh; 09 sân Tennis, trong đó 01 sân có mái che; 134 nhà tập luyện, trong đó 33 nhà tập luyện đa năng; 23 Bể bơi; 95 sân Bóng rổ; 641 sân Bóng chuyền; 660 sân Cầu lông; Đá cầu và trên 230 các khu thể thao khác...Các giá trị văn hóa tốt đẹp được bảo tồn, phát huy; việc thực hiện quy ước, hương ước, thực nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang có nhiều chuyển biến tích cực.

Phong trào văn hóa, văn nghệ tại cơ sở thường xuyên được tổ chức góp phần nâng cao đời sống Nhân dân

Với những kết quả đạt được, có thể khẳng định, sau 25 năm thực hiện Phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" đã đạt được những kết quả quan trọng, có tác động tích cực đến nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, tạo sự chuyển biến từ nhận thức, sự hưởng ứng nhiệt tình của nhân dân về vị trí, nhiệm vụ, vài trò, tác dụng của Phong trào. Phong trào đã diễn ra sôi nổi, liên tục, rộng khắp, gắn với việc “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”; các phong trào thi đua yêu nước khác, trở thành động lực mạnh mẽ, xây dựng những cá nhân, tập thể, gia đình, thôn, xóm, bản, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp văn hóa, góp phần quan trọng trong việc giữ vững ổn định chính trị, củng cố quốc phòng, an ninh, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân các dân tộc trên địa bàn tỉnh, góp phần quan trọng để thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội tỉnh đề ra.

Trong 25 năm triển khai thực hiện Phong trào đã đem lại những hiệu quả tích cực, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân ngày càng được cải thiện; củng cố và phát triển; hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao ở cơ sở thường xuyên được nâng cấp và sửa chữa, tạo điều kiện để người dân tham gia nhiều hơn vào các hoạt động văn hóa thể thao và tham gia sáng tạo, bảo tồn, truyền dạy các loại hình văn nghệ dân gian truyền thống; phong trào văn hóa, văn nghệ phát triển mạnh cả về số lượng và chất lượng; phong trào thể dục, thể thao ngày càng phát triển rộng khắp với nhiều hình thức, phong phú và đa dạng, thu hút đông đảo nhân dân tham gia; tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững; diện mạo thành thị ngày càng đổi mới, diện mạo nông thôn ngày càng khởi sắc, góp phần rút ngắn  khoảng cách giữa nông thôn và thành thị, tuy nhiên cũng cần thẳng thắn nhìn nhận rằng Phong trào từ tỉnh đến địa phương vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như: Nhận thức của cấp ủy, chính quyền cơ sở ở một vài nơi đối với Phong trào chưa toàn diện, sâu sắc do đó chưa có những cách làm đổi mới, sáng tạo; chưa chủ động đưa các nội dung thực hiện Phong trào vào thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Còn một số hộ gia đình chưa tích cực tham gia các hoạt động của thôn, các phong trào thi đua, các buổi sinh hoạt, hội họp ở cộng đồng. Chất lượng giảm nghèo chưa thật sự bền vững, tỷ lệ hộ nghèo còn cao, đời sống còn khó khăn. Kinh tế ở một số địa phương ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số chưa phát triển; việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa gắn với thị trường chuyển biến chậm. Vẫn còn một số nơi thực hiện chưa nghiêm quy định về nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang...

Các hoạt động lễ hội được tổ chức định kỳ hằng năm

Để khắc phục những tồn tại, hạn chế đó, trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, nhận thức sâu sắc về vai trò, nhiệm vụ, trách nhiệm của Ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng đồng hành, phối hợp với các ngành, địa phương trong tỉnh yiếp tục thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW ngày 09/6/2014 Hội nghị lần thứ chín Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước; Kết luận số 76/KL/TW ngày 4/6/2020 của Bộ Chính trị về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW ngày 09/6/2014 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước; Kết luận của nguyên Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; bằng việc đưa các chỉ tiêu, nhiệm vụ phát triển văn hóa nói chung và xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở nói riêng vào Nghị quyết đại hội Đảng các cấp nhiệm kỳ 2026-2030, thực hiện hiệu quả Chương trình mục tiêu Quốc gia về Văn hóa giai đoạn 2025-2035; đồng thời cụ thể hóa các chỉ tiêu, nhiệm vụ bằng các chương trình, kế hoạch để tổ chức thực hiện, nhằm xây dựng văn hóa, con người Việt Nam phát triển toàn diện, hướng đến chân - thiện - mỹ; thấm nhuần tinh thần dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa học, giữ vững và phát triển phong trào đi vào chiều sâu, xây dựng được nhiều điển hình văn hoá trong Phong trào, góp phần thực hiện tốt “Việc xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hoá, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam thời kỳ mới chính là cách để chúng ta củng cố vững chắc trận địa tư tưởng, chấn hưng văn hoá, góp phần quan trọng để xây dựng sức mạnh mềm, sức mạnh nội sinh phát triển đất nước” (trích Tác phẩm "Xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc"  của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng).