Xác định văn hoá là một trong những tiêu chí then chốt, bảo đảm tính bền vững và là nền tảng, động lực thực hiện thắng lợi mục tiêu xây dựng nông thôn mới, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống, làm phong phú đời sống tinh thần của người dân.
Với quan điểm xuyên suốt trong quá trình triển khai thực hiện Xây dựng nông thôn mới không chỉ là quá trình tạo ra sự thay đổi về mặt kiến trúc, cảnh quan, kết cấu hạ tầng mà còn là sự thay đổi về nếp sống, suy nghĩ và thực hành văn hóa của người dân, đáp ứng các yêu cầu của xã hội đang phát triển. Thời gian qua tỉnh Điện Biên đã quan tâm, đầu tư bằng nhiều hoạt động thiết thực, góp phần làm thay đổi diện mạo nông thôn và nâng cao chất lượng đời sống tinh thần nhân dân, đồng thời gìn giữ, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, tạo nên mối quan hệ gắn bó cộng đồng ở các khu dân cư trên địa bàn. Xây dựng nông thôn mới không chỉ là quá trình tạo ra sự thay đổi về mặt kiến trúc, cảnh quan, kết cấu hạ tầng mà còn là sự thay đổi về nếp sống, suy nghĩ và thực hành văn hóa của người dân, đáp ứng các yêu cầu của xã hội đang phát triển.
Điện Biên là một tỉnh miền núi biên giới, có đường biên giới tiếp giáp nước CHDCND Lào và nước CHND Trung Hoa. Tỉnh có 08 huyện, 01 thị xã, 01 thành phố với 129 xã, phường, thị trấn; với dân số trên 60 vạn người (theo Nghị quyết của HĐND tỉnh theo mô hình chính quyền địa phương 02 cấp, tỉnh còn 3 phường và 42 xã); gồm 19 dân tộc cùng sinh sống, là nơi hội tụ của nhiều dân tộc thiểu số với những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc. Kho tàng văn hóa, nghệ thuật của các dân tộc anh em từ bao đời nay để lại đã khẳng định Điện Biên có nền văn hóa phát triển từ rất sớm, độc đáo, phong phú và đa dạng. Với 19 dân tộc cùng sinh sống, trong đó một số dân tộc chiếm tỷ lệ cao trong cơ cấu dân cư như Mông, Thái, Kinh… các dân tộc tỉnh Điện Biên cơ bản giữ được nét văn hóa truyền thống, những tập quán xã hội và tín ngưỡng, nghề thủ công truyền thống, lễ hội truyền thống, nghệ thuật trình diễn dân gian, tri thức dân gian… tạo thành bức tranh đa sắc màu văn hóa. Việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa không chỉ góp phần làm giàu thêm bản sắc văn hóa Việt Nam mà còn tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững ở địa phương.
Thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, bên cạnh phát triển kinh tế, xây dựng kết cấu hạ tầng, nâng cao đời sống vật chất của người dân, Điện Biên còn chú trọng đến công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa. Bảo tồn và phát triển giá trị văn hóa gắn liền với xây dựng nông thôn mới vừa là mục tiêu, vừa là nhiệm vụ có ý nghĩa chiến lược đặc biệt quan trọng bởi văn hóa là nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, là sức mạnh nội sinh bảo đảm cho sự phát triển toàn diện. Bảo tồn và phát triển văn hóa chính là gìn giữ bản sắc văn hóa truyền thống, đồng thời tạo ra những giá trị mới cho nông thôn, đó là nông thôn hiện đại với những giá trị về kinh tế, văn hóa, xã hội. Theo đó, trong những năm qua công tác gìn giữ, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa các dân tộc trên địa bàn tỉnh Điện Biên luôn được quan tâm, chú trọng. Điều đó được thể hiện thông qua các Nghị quyết, chương trình, Đề án, tiêu biểu như: Nghị quyết số 11-NQ/TU ngày 29/7/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về bảo tồn và phát triển văn hóa các dân tộc tỉnh Điện Biên gắn với phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030; Nghị quyết số 05/2023/NQ-HĐND ngày 14/7/2023 của Hội đồng Nhân dân tỉnh quy định mức kinh phí hỗ trợ hoạt động cho các đội văn nghệ quần chúng trên địa bàn tỉnh Điện Biên; Nghị quyết số 03-NQ/TU của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về phát triển du lịch tỉnh Điện Biên đến năm 2025, định hướng đến năm 2030; Đề án bảo tồn và phát triển văn hóa các dân tộc tỉnh Điện Biên gắn với phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030; Đề án bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Chiến trường Điện Biên Phủ đến năm 2030; Đề án phát triển du lịch tỉnh Điện Biên đến năm 2025, định hướng đến năm 2030...; nhiều chương trình, dự án liên quan đến công tác gìn giữ, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa các dân tộc trên địa bàn tỉnh đã và đang được triển khai thực hiện, bước đầu đạt được kết quả rất đáng phấn khởi.
Hiện nay trên địa bàn tỉnh có 35 di tích được cấp có thẩm quyền xếp hạng (trong đó 01 di tích lịch sử quốc gia đặc biệt với 46 điểm di tích thành phần; 14 di tích quốc gia, 20 di tích cấp tỉnh); 22 di sản văn hóa phi vật thể của các dân tộc được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, 02 di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại; có 41 Nghệ nhân được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu “Nghệ nhân ưu tú” trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể; có 18/19 dân tộc được kiểm kê, đánh giá về di sản văn hóa; có 02 bản văn hóa truyền thống dân tộc đã được bảo tồn (Bản dân tộc Thái, bản Che Căn, xã Mường Phăng và bản dân tộc Khơ Mú thuộc bản Kéo, xã Pá Khoang, thành phố Điện Biên Phủ). Nhiều đề tài nghiên cứu khoa học cấp tỉnh về gìn giữ, phát huy giá trị di sản văn hóa các dân tộc đã và đang triển khai thực hiện... Một số lễ hội tiêu biểu được duy trì tổ chức hằng năm như: Lễ hội Hoa Ban (thành phố Điện Biên Phủ), Lễ hội Đền Hoàng Công Chất (huyện Điện Biên), Lễ hội Đua thuyền đuôi én (thị xã Mường Lay), Hội xuân (huyện Điện Biên Đông),... với nhiều hoạt động giao lưu, văn hóa văn nghệ đã từng bước trở thành sản phẩm du lịch đặc trưng của tỉnh, thu hút đông đảo Nhân dân, du khách trong và ngoài nước đến tham gia, hưởng ứng, góp phần vào tăng trưởng du lịch của tỉnh.
Công trình Đền thờ liệt sĩ tại Chiến trường Điện Biên Phủ được xây dưungj trên Đồi F, một trong những di tích thành phần của Di tích Chiến trường Điện Biên Phủ
Các lễ hội của một số dân tộc thiểu số được quan tâm phục dựng, bảo tồn, tiêu biểu: Tết Té nước (Bun Huột Nặm) dân tộc Lào; Lễ Cúng bản (Tê hrôi cung) của dân tộc Khơ Mú; Lễ Cầu mùa của dân tộc Si La; Lễ Nhảy lửa của dân tộc Dao; Lễ Cầu mùa của dân tộc Khơ Mú; Lễ Cúng bản (Gạ ma thú) của dân tộc Hà Nhì... Nhiều hủ tục lạc hậu đang dần được xóa bỏ, các nghi thức, nghi lễ được rút ngắn đảm bảo tính trang trọng, lịch sự, phù hợp với thực tiễn của đời sống xã hội và phong tục tập quán của từng dân tộc. Thực hiện việc triển khai bảo tồn di sản văn hóa những dân tộc có số dân dưới 10.000 người ra khỏi tình trạng cần bảo vệ khẩn cấp về di sản văn hóa (tỉnh Điện Biên có 02 dân tộc Si La và Cống). Các lễ hội được tổ chức tiết kiệm, phù hợp với điểu kiện kinh tế, phong tục tập quán và truyền thống dân tộc.
Tết té nước của dân tộc Lào xã Núa Ngam được công nhận di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia
Bên cạnh đó, trong những năm qua, trong quá trình thực hiện 19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới nói chung và 2 tiêu chí về văn hóa nói riêng, tỉnh Điện Biên đã triển khai nhiều hoạt động nhằm bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa trong quá trình xây dựng nông thôn mới. Công tác đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật phục vụ cho hoạt động văn hóa, thể dục, thể thao trong những năm qua được đẩy mạnh. Hệ thống thiết chế văn hóa thể thao của tỉnh đã được quan tâm đầu tư, xây dựng, tạo địa điểm sinh hoạt văn hóa tại chỗ cho nhân dân; đời sống văn hóa ở khu vực nông thôn, vùng cao, bên giới từng bước được cải thiện. Đến hết năm 2024, toàn tỉnh có 897/1.446 thôn, bản, tổ dân phố có nhà văn hóa, điểm sinh hoạt cộng đồng; 10/10 huyện, thị có nhà văn hóa, thể thao cấp huyện; 104/129 số xã, phường, thị trấn có nhà văn hóa, thể thao; 80/1.446 thôn, bản có sân bóng đá; toàn tỉnh có 06 sân vận động, hơn 1.400 sân chơi các môn thể thao, 134 nhà tập luyện, 23 Bể bơi và trên 230 các khu thể thao khác. Nhìn chung hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở trên địa bàn tỉnh đã và đang phát huy công năng sử dụng, góp phần đẩy mạnh phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao, phục vụ tốt nhiệm vụ chính trị của địa phương, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt và nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho Nhân dân, tạo môi trường văn hóa lành mạnh cho sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh trong tình hình mới.
Nhiều hoạt động giao lưu văn hóa cộng đồng thường xuyên được tổ chức; cấp huyện, cấp xã tổ chức thường xuyên các cuộc liên hoan, hội thi, hội diễn văn hóa, văn nghệ, thể thao truyền thống các dân tộc liên xã, liên bản; cử các đoàn nghệ nhân là người dân tộc thiểu số như Thái, Mông, Khơ Mú, Lào, Cống... tham gia các hoạt động, sự kiện văn hóa tại Làng Văn hóa du lịch các dân tộc Việt Nam, Ngày hội văn hóa Thái, Ngày hội văn hóa Mông, Ngày hội văn hóa các dân tộc Tây Bắc, Ngày hội văn hóa Việt Nam - Lào... Tỉnh Điên Biên cũng đăng cai nhiều hội thi, các giải thi đấu thể thao các dân tộc toàn quốc và khu vực, thông qua đó, đồng bào các dân tộc được giao lưu, học hỏi, tăng cường hiểu biết và thắt chặt tình đoàn kết; nhiều giá trị văn hoá truyền thống tốt đẹp của các dân tộc được khơi dậy, bảo tồn và phát huy trong đời sống.
Công tác giáo dục truyền thống văn hóa, lịch sử địa phương được các cấp, các ngành, địa phương chú trọng thực hiện. Đến nay, hầu hết các trường phổ thông trên địa bàn tỉnh đã đưa nội dung văn hóa, lịch sử địa phương vào chương trình giảng dạy, điển hình là việc tổ chức các chương trình trải nghiệm, học tập tại bảo tàng, di tích đã góp phần giáo dục truyền thống văn hóa, lịch sử địa phương đối với thế hệ trẻ của tỉnh.
Các hoạt động văn hóa, nghệ thuật được thường xuyên được tổ chức từ tỉnh đến cơ sở, thu hút đông đảo nhân dân tham gia, tạo sân chơi bổ ích, lành mạnh, góp phần định hướng thị hiếu, thẩm mỹ đúng đắn, để phát triển toàn diện nhân cách, hướng tới sự hoàn thiện của mỗi cá nhân và xã hội. Chương trình giáo dục nghệ thuật được lồng ghép vào giảng dạy trong trường học, tạo điều kiện cho học sinh phát huy năng khiếu, sở trường đồng thời nâng cao khả năng hiểu biết, cảm thụ nghệ thuật. Các địa phương thực hiện tốt các loại hình nghệ thuật quần chúng; hằng năm, tổ chức gần 3.500 buổi diễn văn nghệ quần chúng và nhiều liên hoan, hội thi, hội diễn, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ và sinh hoạt văn hóa của các tầng lớp Nhân dân.
Hoạt động biểu diễn nghệ thuật chuyên nghiệp của tỉnh Điện Biên ngày càng được nâng cao về chất lượng, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ ngày càng cao của nhân dân. Hằng năm xây dựng nhiều chương trình nghệ thuật biểu diễn phục vụ nhiệm vụ chính trị (kỷ niệm các ngày lễ lớn của đất nước, của tỉnh, các dịp tết, sự kiện văn hóa, thể thao, du lịch của tỉnh...). Ngoài ra còn xây dựng các chương trình nghệ thuật biểu diễn phục vụ nhân dân vùng cao, vùng xa, biên giới, góp phần nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần cho người dân. Các chương trình nghệ thuật với sự kết hợp hài hòa giữa nghệ thuật truyền thống và nghệ thuật đương đại, thể hiện tính sáng tạo, độc đáo; nhiều tác phẩm âm nhạc mới ca ngợi vùng đất, con người, nét đẹp văn hóa của các dân tộc trên địa bàn tỉnh được sáng tác và biểu diễn góp phần giữ gìn và phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống tốt đẹp của các dân tộc, đồng thời thể hiện sự tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hóa của nhân loại.
Các hoạt động văn hóa, văn nghệ quần chúng diễn ra sôi nổi, thu hút đông đảo nhân dân tham gia, tạo sân chơi bổ ích, lành mạnh, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ và sinh hoạt văn hóa của nhân dân, đây cũng cơ hội để phát hiện và bồi dưỡng các tài năng về nghệ thuật. Đến nay, toàn tỉnh có 1.261 đội văn nghệ quần chúng hoạt động thường xuyên. Các lớp tập huấn nghiệp vụ văn hóa, văn nghệ, các hoạt động tổ chức hướng dẫn cơ sở, dàn dựng các loại hình dân ca, dân vũ, âm nhạc truyền thống cho các thế hệ trẻ, đội văn nghệ các bản văn hóa, các câu lạc bộ thường xuyên được quan tâm tổ chức.
Trung tâm Văn hóa, Điện ảnh tuyên truyền, biểu diễn văn nghệ phục vụ cơ sở
Ngày 7/5/2021 Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh Điện Biên ban hành Nghị quyết số 03-NQ/TU về phát triển du lịch tỉnh Điện Biên đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, đã xác định mục tiêu phát triển cho ngành du lịch của tỉnh. Trong đó nhấn mạnh, du lịch tỉnh Điện Biên cần tạo đột phá, phát triển toàn diện cả về phạm vi, quy mô, tính chất để phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, tạo động lực cho tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Tập trung phát triển các sản phẩm du lịch: Du lịch lịch sử, tâm linh; Du lịch văn hóa, sinh thái; Du lịch nghỉ dưỡng, giải trí, chăm sóc sức khỏe. Tập trung phát triển đa dạng sản phẩm du lịch xây dựng Điện Biên trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn của vùng Trung du miền núi phía Bắc vào năm 2025, trên cơ sở khai thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế gắn với bảo tồn, giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc, di tích lịch sử, bảo vệ và cải thiện môi trường sinh thái, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội và chủ quyền biên giới quốc gia. Theo đó, các sản phẩm du lịch bản sắc văn hóa dân tộc luôn được quan tâm, chú trọng phát triển dựa trên lợi thế về tài nguyên văn hóa các dân tộc ở Điện Biên. Tỉnh đã tập trung khai thác các sản phẩm du lịch gắn với bản sắc văn hóa đặc trưng các dân tộc trên địa bàn; mang đến những trải nghiệm độc đáo cho khách du lịch. Các tài nguyên văn hóa vật thể và phi vật thể luôn được gìn giữ, phát huy như: di tích Thành Bản Phủ, thành Sam Mứn (huyện Điện Biên), tháp Mường Luân, tháp Chiềng Sơ (huyện Điện Biên Đông),… các lễ hội như: lễ hội Hoa Ban, lễ hội đua thuyền đuôi Én (thị xã Mường Lay), lễ hội Thành Bản Phủ (huyện Điện Biên), lễ hội Xuân Phìn Hồ (huyện Nậm Pồ), lễ hội Xên Mường Thanh (huyện Điện Biên, thành phố Điện Biên Phủ),… đã và đang tạo nên những sản phẩm du lịch văn hóa riêng biệt cho du lịch tỉnh Điện Biên. Nhìn chung các sản phẩm du lịch văn hóa khai thác các giá trị văn hóa dân tộc ở Điện Biên đã và đang được phát triển tương đối tốt, tuy nhiên tiềm năng du lịch văn hóa của tỉnh là rất lớn, cần được quan tâm phát triển đa dạng các hoạt động trải nghiệm văn hóa dân tộc trong thời gian tới. Bên cạnh đó, đã thực hiện triển khai mô hình thí điểm phát triển sản phẩm OCOP về du lịch, thuộc Chương trình mỗi xã một sản phẩm giai đoạn 2021-2025 (đợt 1) tại bản Nà Sự, xã Chà Nưa, huyện Nậm Pồ.
Điện Biên tổ chức thành công hội chợ Du lịch tây Bắc năm 2024 trong khuôn khổ Năm Du lịch Quốc gia - Điện Biên
Bên cạnh việc hoàn thiện cơ sở vật chất văn hoá, thiết chế văn hóa, phong trào xây dựng danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Khu dân cư văn hóa” trên địa bàn tỉnh thời gian qua đã có nhiều chuyển biến tích cực cả về nhận thức và hành động, tác động sâu sắc đến tư tưởng, ý thức của từng gia đình và cộng đồng. Đến hết năm 2024 có 104.770/139.134 hộ gia đình trên địa bàn toàn tỉnh đạt danh hiệu “Gia đình văn hóa” chiếm 75,3%; có 870/1.446 thôn, bản, tổ dân phố trên địa bàn tỉnh đạt danh hiệu “Thôn, bản, tổ dân phố văn hóa” chiếm 60,2%; 897/1.446 thôn, bản, tổ dân phố có nhà văn hóa; 13/14 số phường, thị trấn đạt chuẩn văn minh đô thị, chiếm 92,9%.
Từ năm 2021 đến nay, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tổ chức 29 lớp tập huấn nâng cao năng lực tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ cơ sở, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới thu hút sự tham gia của hơn 1.100 học viên tại 28 xã nhằm tạo điều kiện cho học viên được tiếp cận, trao đổi, học hỏi kinh nghiệm, nắm bắt phương pháp, kỹ năng tổ chức các hoạt động văn hóa văn nghệ nhằm xây dựng phong trào văn hóa, văn nghệ tại cơ sở, mở rộng hoạt động du lịch cộng đồng, phát triển đội văn nghệ thôn, bản với nhiều hình thức, đồng thời giới thiệu một số trò chơi dân gian đặc sắc của các dân tộc trên địa bàn tỉnh góp phần nâng cao mức hưởng thụ văn hóa, thể thao của các tầng lớp Nhân dân, đáp ứng nhu cầu vui chơi, giải trí cho người dân trong xây dựng nông thôn mới. Xây dựng nếp sống văn minh, duy trì, gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc theo hướng tiên tiến, bài trừ các phong tục tập quán, các hủ tục lạc hậu gây cản trở đến sự phát triển của cộng đồng xã hội, xây dựng nếp sống văn minh trong cộng đồng các dân tộc vùng nông thôn của tỉnh luôn được coi trọng. Đẩy mạnh phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” nhằm nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật và các quy định về văn hóa của người dân nông thôn; xây dựng, củng cố và phát triển hệ thống các thiết chế văn hóa, thể thao ở cơ sở, tạo điều kiện để người dân ở nông thôn nâng cao mức hưởng thụ, tham gia hoạt động và sáng tạo văn hóa; nâng cao chất lượng phong trào xây dựng “Gia đình văn hóa”, “Thôn, bản, tổ dân phố văn hóa”, thực hiện các tiêu chí phát triển văn hóa nông thôn mới cấp xã; xây dựng con người, gia đình, cộng đồng nông thôn và môi trường văn hóa nông thôn lành mạnh, phong phú, giàu bản sắc văn hóa dân tộc, tạo động lực thúc đẩy phát triển xã hội khu vực nông thôn.
Lớp tập huấn nâng cao năng lực xây dựng đời sống văn hóa theo chương trình nông thôn mới được tổ chức hằng năm
Mục tiêu xuyên suốt trong chương trình xây dựng nông thôn mới là nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân. Vì vậy, bên cạnh phát triển kinh tế - xã hội, bảo tồn và phát triển giá trị văn hóa cần khơi gợi bồi đắp những giá trị văn hóa tốt đẹp trong mỗi người dân, mỗi gia đình và trong từng thôn, xóm, khu dân cư để văn hóa thật sự trở thành nền tảng tinh thần trong xã hội, vừa bảo đảm mục tiêu xây dựng nông thôn mới hiện đại, nhưng vẫn giữ gìn được nét văn hóa truyền thống của nông thôn, hướng đến xây dựng nông thôn mới bền vững, hiệu quả. Như vậy có thể thấy việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc có vai trò quan trọng trong xây dựng nông thôn mới, góp phần tạo nên bản sắc của vùng nông thôn, nâng cao đời sống tinh thần của người dân và xây dựng nếp sống văn hóa tại các thôn, bản. Điều này không chỉ là một tiêu chí trong xây dựng nông thôn mới mà còn là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác bảo tồn và phát huy giá trị Văn hóa trong xây dựng Nông thôn mới tỉnh Điện Biên vẫn còn nhiều thách thức: Kinh phí đầu tư cho công tác văn hóa còn hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế. Một bộ phận người dân chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của văn hóa, dẫn đến việc bảo tồn và phát huy văn hóa chưa được quan tâm đúng mức. Quá trình hội nhập và đô thị hóa có thể làm mai một các giá trị văn hóa truyền thống, đặc biệt là trong giới trẻ. Cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động văn hóa ở một số vùng còn thiếu thốn, chưa đáp ứng được yêu cầu.
Để văn hóa thật sự trở thành nền tảng tinh thần trong xã hội, vừa bảo đảm mục tiêu xây dựng nông thôn mới hiện đại, nhưng vẫn giữ gìn được nét văn hóa truyền thống của nông thôn, hướng đến xây dựng nông thôn mới thực chất, hiệu quả, bền vững, gắn chặt với bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa tốt đẹp góp phần nâng cao đời sống tinh thần của người dân, xin đề xuất một số giải pháp và kiến nghị sau:
Một là: Tiếp tục hoàn thiện chính sách phù hợp với tính đặc thù văn hóa của dân tộc ở địa phương, tăng cường các nguồn lực cho giữ gìn bản sắc văn hóa các dân tộc thiểu số trong quá trình xây dựng nông thôn mới, đặc biệt là việc hoàn thiện hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở.
Hai là, Tăng cường hoạt động tuyên truyền nâng cao nhận thức các cấp chính quyền và đồng bào các dân tộc về phát triển kinh tế đồng hành với vấn đề bảo tồn, phát huy những phong tục tập quán tốt đẹp của địa phương. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục về văn hóa, tạo sự đồng thuận trong toàn xã hội về tầm quan trọng của việc bảo tồn và phát huy văn hóa.
Ba là, Đẩy mạnh công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể; công tác khảo sát điều tra, sưu tầm các giá trị văn hóa về sinh hoạt cộng đồng, lễ hội, các loại hình văn hóa dân gian như dân ca, dân vũ, trang phục truyền thống, hoa văn, nhạc cụ dân tộc; Bốn là, Đánh giá các yếu tố khách quan, chủ quan và những tác động tiêu cực tiềm tàng của quá trình đô thị hóa, tái định cư đến với đồng bào các dân tộc thiểu số. Xây dựng đời sống văn hoá và môi trường văn hoá vùng đồng bào dân tộc thiểu số, gắn kết chặt chẽ những hoạt động xây dựng đời sống văn hoá với nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội phù hợp với từng địa phương, từng dân tộc.
Năm là, Xây dựng các sản phẩm du lịch văn hóa độc đáo, hấp dẫn, tạo ra nguồn thu nhập cho người dân và quảng bá hình ảnh Điện Biên. Bảo tồn, phát huy di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch. Sử dụng công nghệ thông tin để số hóa các di sản văn hóa, quảng bá văn hóa trên mạng internet, và tạo ra các sản phẩm văn hóa số.
Sáu là, Xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác văn hóa nhằm đáp ứng được yêu cầu công tác trong tình hình mới; có chính sách, cơ chế phát huy những người có uy tín, nghệ nhân, thế hệ trẻ trong việc bảo tồn, phát huy văn hoá truyền thống và ưu tiên đào tạo đội ngũ cán bộ là con em người dân tộc thiểu số làm công tác văn hoá. Ưu tiên bố trí nguồn lực cho công tác bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, đặc biệt là các dự án bảo tồn di sản, hỗ trợ nghệ nhân, và phát triển văn hóa cộng đồng. Khuyến khích người dân tham gia vào công tác bảo tồn và phát huy văn hóa, hỗ trợ các câu lạc bộ, đội văn nghệ, và các tổ chức xã hội hoạt động trong lĩnh vực văn hóa.
Bảy là, Xây dựng đồng bộ và nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các thiết chế văn hoá cộng đồng, thực sự phát huy vai trò của cộng đồng trong tổ chức các hoạt động văn hóa. Tích cực đẩy mạnh xã hội hoá các hoạt động văn hoá, thể thao nhất là việc xây dựng các thiết chế văn hoá ở cơ sở. Động viên mọi tầng lớp nhân dân, mọi cấp, mọi ngành, mọi tổ chức xã hội tham gia xây dựng và phát triển các hoạt động văn hoá, thể thao…
Tám là, Tăng cường sự phối hợp giữa các sở, ban, ngành, và các tổ chức liên quan trong công tác bảo tồn và phát huy văn hóa.
Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa là một nhiệm vụ lâu dài và cần sự chung tay của cả cộng đồng. Với những giải pháp và kiến nghị trên, tôi tin rằng tỉnh Điện Biên sẽ đạt được nhiều thành công hơn nữa trong công tác này, góp phần xây dựng nông thôn mới giàu đẹp, văn minh và đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc.
Những kết quả đã đạt được tuy còn khiêm tốn so với nhiều tỉnh thành trên cả nước, tuy nhiên với một tỉnh miền núi đặc biệt khó khăn, còn gặp nhiều thách thức trong quá trình triển khai, thực hiện các mục tiêu của Chương trình MTQGNTM. Nhưng với sự quyết tâm, vào cuộc của cả hệ thống chính trị, tỉnh không đặt quá nặng mức hoàn thành chỉ tiêu cụ thể giao hàng năm vào đánh giá kết quả của Chương trình MTQGNTM nên không tạo áp lực cho các địa phương phải "chạy" theo thành tích", bởi việc xây dựng tiêu chí về văn hóa trong nông thôn mới trên cơ sở hoàn thiện đồng bộ hạ tầng văn hóa, bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống không chỉ đổi thay bộ mặt nông thôn mà còn nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân, tạo môi trường văn hóa lành mạnh để nhân lên các giá trị văn hóa truyền thống, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết số 33-NQ/TW của BCH Trung ương Đảng về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”./.