Hoàng Văn Nô (1932 - 1954) quê tại xã Ngọc Khê, huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng vùng đất giàu truyền thống cách mạng. Sinh ra và lớn lên trong một gia đình nông dân nghèo. Trong bối cảnh đất nước bị giặc Pháp xâm lược, theo tiếng gọi của Tổ quốc, Hoàng Văn Nô đã lên đường nhập ngũ khi tuổi đời còn rất trẻ và được biên chế vào Đại đội 925, Tiểu đoàn 225, Trung đoàn 174, Đại đoàn 316. Mặc dù ít tuổi, kinh nghiệm chưa nhiều nhưng anh luôn nêu cao tinh thần sáng tạo, chiến đấu gan dạ, dũng cảm hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ góp phần vào thắng lợi trong trận đánh Đồi Xanh bản Tà Lèng, xã Thanh Minh, thành phố Điện Biên Phủ.
Trận chiến đấu ác liệt trên mặt trận Điện Biên Phủ
Trong chiến dịch Điện Biên Phủ, Đồi Xanh nằm ở phía Đông lòng chảo Điện Biên Phủ là mỏm đồi cao nhất vùng lòng chảo. Đồi Xanh có tên mật danh là Cao điểm 781, quả đồi này có giá trị trong phòng ngự, từ đây có thể quan sát được mọi hành động tấn công của quân Pháp cũng như hoạt động của các chiến sỹ Quân đội Nhân dân Việt Nam.
Đây cũng là hướng uy hiếp quân Pháp nhiều nhất, từ cao điểm này, bộ đội Việt Minh đã xây dựng công sự, trận địa lấn dần vào sát các cứ điểm của Pháp, chuẩn bị tấn công những vị trí huyết mạch, yết hầu của Tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ như A1, C1, C2, E và D. Khi vòng vây của bộ đội Việt Nam ngày càng thắt chặt, đặc biệt khu vực phía Đông gây cho người Pháp tại chiến trường Điện Biên Phủ lâm vào khủng hoảng, chúng tìm mọi cách phá vây và đã chọn ngọn Đồi Xanh làm hướng đột kích chính.
Thực hiện phương châm “Đánh chắc, tiến chắc”, theo kế hoạch của Bộ Chỉ huy chiến dịch, các Đại đoàn làm đường kéo pháo và xây dựng trận địa tấn công. Đại đoàn 316 có nhiệm vụ làm con đường kéo pháo số 02 từ Nà Tấu qua cánh đồng Mường Phăng, Tà Lèng và con đường số 03 từ Bản Xôm đi dãy núi Pú Hồng Mèo. Song song với nhiệm vụ làm đường, Đại đoàn 316 có nhiệm vụ bảo vệ một số cao điểm án ngữ phía Đông cánh đồng Mường Thanh.
Qua tin tức tình báo ta nhận thấy quân Pháp luôn theo dõi những hoạt động của quân ta đang diễn ra ở hướng Đông Điện Biên Phủ. Lúc này chúng tăng cường các hoạt động nhằm nới rộng vòng vây chung quanh tập đoàn cứ điểm để thăm dò và phá hoại công tác chuẩn bị của ta. Bộ chỉ huy chiến dịch đã xây dựng kế hoạch chủ động phòng ngự quân Pháp. Theo lệnh của Bộ chỉ huy chiến dịch. Đại đoàn 316 đã điều Tiểu đoàn 255, Trung đoàn 174 tăng cường 01 đại đội phòng không ra bố trí tại Tà Lèng sẵn sàng đập tan mọi cuộc tiến công của quân Pháp.
Ngày 31/01/1954, quân Pháp điều 02 đại đội Lê Dương có máy bay và pháo binh yểm trợ tiến ra Đồi Xanh ở Tà Lèng, bị Đại đội 925, Tiểu đoàn 255 chặn đánh quyết liệt. Trung đội đi đầu bị diệt gần hết, số còn lại vội vã rút chạy. Một bộ phận quân ta do tiểu đội trưởng Nguyễn Văn Niết dẫn đầu xông lên truy đuổi. Một trung đội của Pháp trụ lại trên quả đồi ven đường ngăn chặn quân ta để cho đại bộ phận chúng rút lui. Tiểu đội trưởng Nguyễn Văn Niết cho một tổ đánh lên kìm chế, còn anh và 03 chiến sỹ xông vào đánh quân đang rút chạy. Ngay loạt đạn đầu, anh đánh gục 02 tên. Nhưng sau đó anh bị trúng đạn và đã anh dũng hy sinh. Đau xót và căm giận, đồng chí Hoàng Văn Nô quyết truy kích quân Pháp đến cùng, anh giương lê, lao lên như một cơn gió. Anh tiến tới, xuyên thẳng mũi lê vào ngực tên lính Lê Dương. Rút lê ra anh tiến lên tiêu diệt tiếp tên thứ hai, tên thứ ba rồi tên thứ tư. Đến tên thứ năm thì anh bị trúng đạn. Anh từ từ ngã xuống, hai tay vẫn ghì chặt khẩu súng, lưỡi lê còn đẫm máu. Anh hy sinh trong tư thế lẫm liệt của người dũng sỹ đang xông lên áp đảo quân thù.
Trước tấm gương hy sinh oanh liệt của đồng chí Hoàng Văn Nô, đồng đội của anh kìm nén đau thương, vượt qua lưới đạn của kẻ thù đồng loạt tiến lên quyết trả thù cho anh. Quân Pháp khiếp đảm bỏ xác đồng đội rút chạy về Trung tâm Mường Thanh. Trong trận giáp chiến này mặc dù quân Pháp đông gấp nhiều lần so với ta nhưng cuối cùng chúng đã phải khuất phục rút lui.Thắng lợi tại Đồi Xanh ngày 05/3/1954, không chỉ tạo điều kiện cho các chiến sỹ Việt Nam hoàn thành nốt công việc chuẩn bị cho ngày mở mànchiến dịch, mà còn góp phần làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ ngày 07/5/1954.
Sau trận đánh, đồng chí Hoàng Văn Nô được truy tặng Huân chương Chiến công hạng Nhất và được Đại đoàn 316 tuyên dương là “Dũng sỹ đâm lê”. Tấm gương chiến đấu dũng cảm của đồng chí Hoàng Văn Nô được phát động học tập rộng rãi trong toàn đơn vị.
Ngày nay tên của anh hùng liệt sĩ Hoàng Văn Nô được đặt cho ngôi trường tiểu học ở bản Tà Lèng, xã Thanh Minh, thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên. Với mục đích để tri ân công lao của người anh hùng Hoàng Văn Nô và cùng quyết tâm, phấn đấu học tập, rèn luyện xứng đáng sự anh dũng hy sinh cao cả của anh trong trận đánh Đồi Xanh./.