Như một lời hẹn ước, tháng ba về, Điện Biên lại ngập trong sắc trắng hoa ban. Tháng ba cũng là thời điểm quan trọng trong mùa du lịch của Điện Biên, được ghi dấu ấn đậm nét bởi sự kiện Lễ hội Hoa Ban. Đây cũng là thời điểm lượng du khách đến tham quan tại các điểm di tích lịch sử Chiến trường Điện Biên Phủ tăng mạnh. Lễ hội Hoa Ban được tổ chức thường niên từ năm 2014, đã gặt hái được nhiều thành công qua 6 kỳ tổ chức, tạo điểm nhấn thu hút du khách đến với vùng Tây Bắc và tỉnh Điện Biên.
Lễ hội Hoa Ban năm 2019 gắn với Ngày hội Văn hóa, Thể thao, Du lịch tỉnh Điện Biên lần thứ VI diễn ra từ 13 đến 18/3 với nhiều hoạt động phong phú, đa dạng, là hoạt động thiết thực chào mừng kỷ niệm 65 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2019) và 110 năm Ngày thành lập tỉnh (28/6/1909 - 28/6/2019). Lễ hội Hoa Ban năm 2019 đã chính thức khai mạc tại thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên vào lúc 20 giờ ngày 16/3, với chương trình nghệ thuật đặc sắc có chủ đề "Hoa Ban rạng rỡ đất Mường Thanh" gồm 3 chương "Hoa Ban huyền thoại", "Mường Thanh - Miền đất lịch sử và anh hùng", "Sắc màu trong ngày hội tại thành phố Điện Biên" đã thu hút đông đảo người dân và du khách đến xem và cổ vũ.
Qua các năm tổ chức Lễ hội Hoa Ban cho thấy lượng du khách trong và ngoài nước đến Điện Biên ngày càng đông, nhất là trong dịp Lễ hội. Đến đây, du khách không chỉ được tham quan Di tích Chiến trường Điện Biên Phủ vào những ngày lễ hội diễn ra, mà còn có cơ hội trải nghiệm, thưởng thức nét đẹp vùng cao, khám phá sắc màu Tây Bắc trong không gian đậm đà bản sắc dân tộc. Từ năm 2014 - 2016, trong tháng 3, số khách đến Điện Biên đạt từ 41.400 lượt đến 48.000 lượt, tăng từ 20 - 25% so với cùng kỳ năm trước. Năm 2017 đạt 70.000 lượt (trong đó khách quốc tế đạt 11.500 lượt) đạt 12,5% so với kế hoạch năm, tăng 45,8% so cùng kỳ 2016, tổng thu từ hoạt động du lịch ước đạt 81,5 tỷ đồng, đạt 9,2% so với kế hoạch năm, tăng 28,3% so với cùng kỳ năm trước. Lượng khách đến Điện Biên trong 3 tháng đầu năm 2019 đạt 297.100 lượt, đạt 35,8% kế hoạch năm, tăng 54,8% so với cùng kỳ 2018 (trong đó khách quốc tế đạt 56.900 lượt, đạt 31,6 % kế hoạch năm, tăng 15,9 % so với cùng kỳ năm trước); thu nhập xã hôi từ hoạt động du lịch ước đạt 416,8 tỷ đồng, đạt 30,6% so với kế hoạch năm, tăng 30,6% so với cùng kỳ năm trước. Với những con số ấn tượng đó, có thể khẳng định được Lễ hội Hoa Ban đang ngày càng hấp dẫn hơn, thu hút lượng du khách đông đảo hơn.
Trong dịp Lễ hội Hoa Ban năm 2019, lượng khách từ các vùng miền, địa phương trong cả nước và du khác quốc tế đến tham quan tại các điểm du lịch tăng mạnh. Theo số liệu thống kê của Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, trong quý I năm 2019, dự ước, lượng khách tham quan các điểm di tích lịch sử trên địa bàn tỉnh là 87 ngàn người. Đặc biệt, từ ngày 6/3 - 12/3, tuần liền kề Lễ hội Hoa Ban năm 2019, lượng khách tham quan các điểm di tích lịch sử trên địa bàn tỉnh đạt 13.340 người, trong đó khách tham quan Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ đạt trên 4 ngàn người.
Bà Vũ Thị Tuyết Nga - Phó Giám đốc Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, cho biết: Với đặc thù của du lịch Điện Biên, ngay từ đầu tháng ba, thời điểm chiến dịch Điện Biên Phủ mở màn với trận đánh tại cứ điểm Him Lam - cửa ngõ thành phố Điện Biên Phủ, các hoạt động về nguồn, về với Điện Biên của du khách bắt đầu chuyển động, lượng du khách đến tham quan tại các điểm di tích lịch sử thuộc quần thể chiến trường Điện Biên Phủ đã tăng cao. Vì vậy, từ đầu năm 2019, Ban Giám đốc Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ đã xây dựng kế hoạch chi tiết đảm bảo các điều kiện tốt nhất phục vụ du khách khi tham quan các điểm du lịch cho đơn vị quản lý. Bảo tàng phối hợp với Trung đoàn 82 và một số lực lượng đóng quân trên địa bàn tỉnh thường xuyên phối hợp dọn vệ sinh và đảm bảo an ninh trật tự ở các điểm di tích. Công tác thuyết minh tại các điểm du lịch được là một trong những nội dung quan trọng mà đơn vị chú trọng thực hiện, Bảo tàng tăng cường huy động, tập huấn và cung cấp đầy đủ trang thiết bị, trang phục để thuyết minh viên hoàn thành nhiệm vụ, trong dịp Lễ hội Hoa Ban năm 2019. Công tác trưng bày, giới thiệu tài liệu, hiện vật được quan tâm, chú trọng bổ sung tạo không gian triển lãm sinh động, thu hút du khách.
Đến với Điện Biên mùa hoa ban, đến với mùa lễ hội cũng là dịp để du khách đến với rất nhiều hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch ở các huyện, thị, thành phố đến tận các thôn bản. Vì thế, Lễ hội Hoa Ban Điện Biên bao gồm nhiều hoạt động, được kéo dài, thời gian diễn ra từ tháng 3 đến tháng 5 hằng năm, trọng tâm các hoạt động được tổ chức vào trung tuần tháng 3.
Lễ hội Hoa Ban năm nay có nhiều hoạt động hấp dẫn như: Phiên chợ vùng cao - tái hiện một phần không gian sinh hoạt văn hóa, không gian chợ vùng cao, với sắc màu đặc trưng của các dân tộc tỉnh Ðiện Biên và giới thiệu ẩm thực Ðiện Biên - Tây Bắc; "Liên hoan dân ca, dân vũ, dân nhạc các dân tộc” chủ đề ca ngợi quê hương, đất nước, giới thiệu nét văn hóa truyền thống của 19 dân tộc trên địa bàn tỉnh Điện Biên; “Trưng bày, giới thiệu quảng bá sản phẩm du lịch, văn hóa truyền thống các dân tộc” với 86 gian hàng, “Trình diễn nghi thức sinh hoạt văn hóa các dân tộc”, “Liên hoan ẩm thực vùng Tây Bắc”; Cuộc thi người đẹp hoa Ban lần thứ II. Ngoài ra, trong khuôn khổ liên hoan còn có các môn thể thao mang tính gắn kết cộng đồng như: kéo co, tù lu, đi cà kheo, bịt mắt bắt vịt, tung còn, giải chạy Việt giã, giải Bóng đá mi ni, Đẩy xe đạp thồ... Đây là những trải nghiệm độc đáo, thú vị đối với người dân và du khách.
Anh Nguyễn Xuân Hiệu, du khách đến từ tỉnh Thái Bình cho biết: Đây là lần đầu tiên lên Điện Biên, tôi rất xúc động khi được lên thăm các di tịch lịch sử như: Đồi A1, Hầm Đờ Cát, Cầu Mường Thanh, Tượng đài Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ... Tôi rất ấn tượng với vẻ đẹp, sự thân thiện của mảnh đât và con người Điện Biên. Các món ăn dân tộc Tây Bắc như: mắc khén, thịt trâu gác bếp, cá nướng, nộm hoa ban...nơi đây rất ngon, lạ. Các trò chơi dân gian dân tộc rất thú vị, độc đáo và tôi mong muốn được tham gia cùng bà con ở đây. Tôi mong muốn có cơ hội nhiều lần nữa cùng gia đình và bạn bè quay lại thăm quan, khám phá lại Điện Biên.
Các bản văn hóa trên địa bàn tỉnh với không gian độc đáo và những nét đẹp văn hóa, phong tục tập quán mang bản sắc văn hóa dân tộc của địa phương là lựa chọn của nhiều du khách khi đến với Điện Biên. Hiện tại, tỉnh Điện Biên có nhiều bản văn hóa như: Bản Mển, Him Lam 2, Noong Chứn, Noong Bua…với sự đa dạng trong phong cách ẩm thực và nét đẹp văn hóa đặc trưng sẽ đem đến nhiều trải nghiệm độc đáo cho đông đảo du khách. Những nét văn hóa đặc trưng và nghệ thuật ẩm thực phong phú, chất lượng được các trung tâm du lịch cộng đồng và các bản văn hóa chú trọng khai thác những nét góp phần đem đến những trải nghiệm độc đáo, mới lạ cho du khách.
Anh Nguyễn Văn Phong, chủ Nhà hàng Văn Phong thuộc bản Noong Chứn, phường Nam Thanh, thành phố Điện Biên Phủ cho biết: Trong các ngày từ 13 - 17/3, lượng khách đặt các dịch vụ ăn, nghỉ, giao lưu văn nghệ tại nhà hàng tăng mạnh, đặc biệt trong 2 ngày (15 - 16/3), nhà hàng đã kín lịch do các đoàn khách đặt các dịch vụ tại đây. Nhà hàng luôn chú trọng lựa chọn những nguyên liệu tươi ngon như gà, cá, ngan, trâu…đặt mua từ các hộ kinh doanh, sản xuất của bản. Cuối giờ chiều hàng ngày, nhà hàng đều huy động người tham gia dọn vệ sinh sạch sẽ đường vào bản và hè phố xung quanh chào đón du khách. Các hoạt động giao lưu văn nghệ được đội múa của bản tập luyện công phu, ngoài ra, nhà hàng phối hợp với bản thuê nhạc công bên ngoài đến tham gia các chương trình giao lưu văn hóa, văn nghệ đáp ứng nhu cầu đa dạng của du khách.
Lễ hội Hoa Ban có ý nghĩa quan trọng trong phát triển du lịch Điện Biên và sản phẩm văn hóa - du lịch hấp dẫn mang màu sắc, dấu ấn riêng của mảnh đất và con người nơi đây; qua đó đã phản ánh bức tranh đa sắc màu về núi rừng, văn hóa, con người Điện Biên - Tây Bắc. Lễ hội cũng góp phần tôn vinh, bảo tồn, phát huy các loại hình văn hóa dân tộc; hình tượng hoa ban nói riêng, vẻ đẹp của mảnh đất, con người Điện Biên nói chung đã được giới thiệu đến đông đảo bạn bè trong nước và quốc tế, phát huy tiềm năng du lịch, phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; đồng thời định vị thương hiệu du lịch Điện Biên, quảng bá hình ảnh Hoa Ban nhằm đưa hình tượng Hoa Ban trở thành biểu trưng cho mảnh đất và con người Điện Biên - Tây Bắc./.
Thùy Dương