Trận Điện Biên Phủ là trận đánh công kiên lớn nhất, quy mô nhất trong lịch sử đấu tranh chống Thực dân Pháp xâm lược bảo vệ nền độc lập của dân tộc Việt Nam.
Đã có nhiều bài viết, nghiên cứu, đánh giá về ý nghĩa của chiến thắng Điện Biên Phủ, về sự lãnh đạo tài tình, những quyết sách chiến lược nhạy bén của Đảng, của Chính phủ và Quân đội Nhân dân Việt Nam, nhiều tác phẩm đã phản ánh cụ thể, sinh động những năm tháng chiến đấu, hy sinh oanh liệt, hào hùng của hàng ngàn chiến sỹ, hàng vạn dân công cũng như sự đóng góp vô cùng to lớn của nhân dân cho chiến dịch Điện Biên Phủ.
Bên cạnh những chiến công xuất sắc những thành tích chiến đấu được vinh danh, có những công việc thầm lặng ít được biết đến, đó là việc tổ chức công tác phục vụ cho chiến dịch tại các khu, các tỉnh, và các ngành. Trải qua thời gian ròng rã 8 tháng, công tác phục vụ chiến dịch gặp không ít những khó khăn, vất vả và là quá trình đấu tranh gian khổ, là thử thách của mỗi cán bộ, mỗi công tác, mỗi một địa phương, mỗi một ngành. Đó là bài học, hay những kinh nghiệm quý báu, là những vấn đề then chốt làm nên thắng lợi chung.
Tại Hội nghị tổng kết ngày 10 tháng 7 năm 1954, Hội đồng cung cấp mặt trận Trung ương đã có báo cáo tổng kết công tác phục vụ chiến dịch Điện Biên Phủ, đặc biệt nhấn mạnh việc tổ chức tốt một số vấn đề sau:
* Việc huy động thực phẩm và lực lượng của các địa phương
* Tổ chức vận chuyển ra tiền tuyến
* Vấn đề dân công và phương tiện
* Vấn đề đảm bảo giao thông và thông tin liên lạc...
Để đảm bảo công tác phục vụ cho chiến dịch Điện Biên Phủ theo chủ trương của Trung ương đảng "Kiên quyết đánh thắng" mặc dù vấn đề cung cấp lương thực, thực phẩm và huy động lực lượng đảm bảo công tác hậu cần cho bộ đội ở một chiến trường xa vùng hậu phương gặp rất nhiều khó khăn. Trong khi đó, nơi diễn ra trận đánh lại là vùng nhiều lúa gạo nhất thì bị địch chiếm, xung quanh dân chúng thưa thớt, núi cao rừng rậm, ít gạo, dân đói. Vì thế chủ trương của ta là huy động lương thực, thực phẩm từ xa như Thanh Hóa, Ninh Bình, Vĩnh Phúc, Lạng Sơn, Nghệ An...
Tuy nhiên Tây Bắc lại có những đóng góp khá lớn cho chiến dịch. Bảng tổng hợp huy động của Tây Bắc được thống kê sau chiến dịch bao gồm:
- Gạo: 7.143 tấn
- Thịt: 389 tấn
- Rau ước đạt: 800 tấn
- Dân công: 31.818 dân công
Những con số trên nói lên sức mạnh vĩ đại của cuộc chiến tranh nhân dân, sự đồng lòng, đồng sức đoàn kết chặt chẽ với tinh thần yêu nước nồng nàn của cả một dân tộc. Trong thành tích chung của cả nước về công tác cung cấp, Khu Tây Bắc cùng đã làm tròn nhiệm vụ và vượt mức kế hoạch, chiếm 1/2 tổng số yêu cầu của bộ đội.
Đó mới chỉ một vài con số tiêu biểu trong công tác cung cấp và phục vụ chiến dịch Điện Biên Phủ, ngoài ra các tỉnh, các khu đều có những thành tích vượt bậc góp phần vào thắng lợi chung của cả nước. Có được những thành tích ấy là do những nguyên nhân sau:
- Nhân dân ta sẵn có tinh thần yêu nước, tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo sáng suốt của Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, có lòng yêu mến bộ đội và căm thù giặc sâu sắc. Nhiều nơi đã phát động quần chúng giảm tô, cải cách ruộng đất, các tầng lớp nhân dân hăng hái, phấn khởi phục vụ phát huy rất nhiều sáng kiến để giải quyết các công việc cụ thể như: tổ chức vác gạo, bảo quản trâu bò, thóc gạo...
- Nhờ có sự lãnh đạo sáng suốt và kiên quyết của Trung ương, của Hồ Chủ tịch luôn theo dõi sát sao, kịp thời giải quyết những khó khăn, vướng mắc phát sinh, động viên kịp thời tinh thần các lực lượng tham gia phục vụ chiến dịch Điện Biên Phủ.
- Một nguyên nhân cơ bản đó là tinh thần phục vụ vô điều kiện của lực lượng dân công, thanh niên xung phong, bộ đội chủ lực cùng các tổ chức đoàn thể Hội Phụ nữ, Thanh niên... đã tích cực trong công tác, vượt qua bao khó khăn gian khổ để hoàn thành nhiệm vụ.
- Ngoài ra cũng cần phải nhận thấy: những điều kiện khách quan, thuận lợi như sự giúp đỡ của cố vấn nước bạn, thời tiết khô ráo, đường sá giao thông tốt...vì thế công tác phục vụ đã giảm bớt phần nào những khó khăn.
Thành tích của công tác phục vụ, công tác cung cấp trên chính là thành tích của nhân dân, của quân đội, của cách mạng, của Đảng và cả dân tộc Việt Nam, góp phần làm nên thắng lợi chung của chiến thắng Điện Biên Phủ, tiến tới kết thúc cuộc kháng chiến trường kỳ chống Thực dân Pháp xâm lược./.
Vũ Thị Tuyết Nga (Tổng hợp từ Nguồn Cục Văn thư lưu trữ nhà nước)