Thực hiện Kế hoạch số 657/KH-SVHTTDL ngày 29/3/2019 của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc lập hồ sơ khoa học di sản văn hóa phi vật thể đề nghị đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, Phòng Di sản Văn hóa chủ trì phối hợp với Bảo tàng tỉnh, Trung tâm văn hóa và các địa phương liên quan tiến hành khảo sát lựa chọn địa điểm lập hồ sơ di sản Nghệ thuật múa của người Khơ Mú và Nghệ thuật tạo hoa văn trên giày của người Hoa (Xạ Phang) tỉnh Điện Biên đề nghị đưa vào Danh mục quốc gia, năm 2019.
Tuy cuộc sống còn nhiều khó khăn nhưng người Khơ Mú và người Hoa (Xạ Phang) ở tỉnh Điện Biên quan tâm lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống căn bản của dân tộc mình. Trong đó phải kể đến những điệu múa của người Khơ Mú và những đôi giày thêu hoa văn trang trí của người Xạ Phang.
Với người Khơ Mú những điệu múa trong các lễ hội truyền thống, Ngày hội văn hóa, thể thao và du lịch, các cuộc vui của bản như: Tẹ ôm đing (tức múa chiêng, múa mừng nhà mới, mừng măng mọc, múa dũ ống hoặc tăng bẳng tăng pu theo cách gọi của người Thái); tẹ Tăm đao (múa đánh đao); tẹ khiêps (múa sạp); tẹ chư mon (múa chọc lỗ tra hạt); tẹ cưn viết guông (múa lắc eo); tẹ gănr cạ (múa cá lượn); tẹ kưm đặt sim (múa đuổi chim); Tẹ kưn vong do (múa vòng tròn)...thể hiện tư duy thẩm mỹ, tri thức dân gian về thiên nhiên, cuộc sống, qua đó gửi gắm niềm vui tươi, lạc quan cùng khát vọng vươn tới cuộc sống tốt đẹp hơn.
Từ cách chế tác khuôn hình và qua những đường thêu khéo léo, tài tình tạo ra những nét hoa văn độc đáo, với đủ các màu sắc rực rỡ, người Hoa (Xạ Phang) làm ra những đôi giày thêu tinh xảo, cầu kỳ có thể được coi như một tác phẩm nghệ thuật, thể hiện trình độ thẩm mỹ và kỹ thuật điêu luyện của những người phụ nữ Xạ Phang. Những đôi giày được tạo ra không chỉ bền, đẹp mà còn rất thuận tiện trong việc sử dụng, có thể dùng để đi tham gia các lễ hội, các cuộc vui của trong bản làng và dùng khi lao động, sản xuất.
Hiện tại, Phòng Di sản văn hóa đang phối hợp với các đơn vị, địa phương tiếp tục thực hiện, hoàn thiện các nội dung tiếp theo của hồ sơ di sản để trình đề nghị đưa vào danh mục quốc gia trong năm 2019.
Quá trình khảo sát nghiên cứu luôn nhận được quan tâm phối hợp chặt chẽ của phòng Văn hóa và Thông tin các huyện: Tuần Giáo, Điện Biên, Tủa Chùa, Nậm Pồ, Mường Chà; UBND các xã có di sản, cùng với đó là sự đồng tình ủng hộ của nhân dân, nghệ nhân, những người đang trực tiếp nắm giữ di sản.
Bên cạnh nhưng thuận lợi trên vẫn còn những khó khăn nhất định Địa bàn khảo sát trải rộng trên nhiều huyện, giao thông đi lại ở một số nơi còn chưa thuận tiện, nhất là việc khảo sát nghiên cứu trực tiếp tại các bản còn gặp nhiều khó khăn. Trình độ dân trí của người dân trên địa bàn khảo sát chưa đồng đều, kinh tế chưa phát triển, đa số người dân chưa ý thức đến việc giữ gìn, bảo tồn văn hóa truyền thống của dân tộc dẫn đến thực trạng các di sản văn hóa đứng trước nguy cơ mai một, thất truyền.
Người Hoa làm ra những đôi giày thêu tinh xảo, cầu kỳ
Điệu múa trong các lễ hội truyền thống của người Khơ Mú